4 Ngành công nghiệp tại Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn nhất từ CBAM năm 2026

Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì để không bị “đánh thuế” bởi phát thải? 

Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, mở ra một kỷ nguyên thương mại mới – nơi giá trị hàng hóa không chỉ được đo bằng chất lượng, mà còn bằng dấu chân carbon. 
CBAM được thiết kế nhằm ngăn chặn hiện tượng “rò rỉ carbon” – khi các doanh nghiệp di chuyển sản xuất sang những quốc gia có tiêu chuẩn môi trường thấp hơn – đồng thời thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang sản xuất xanh toàn cầu. 

Với Việt Nam – một nền kinh tế định hướng xuất khẩu mạnh và có quan hệ thương mại sâu rộng với EU – CBAM sẽ mang đến những thay đổi sâu sắc. Hàng hóa xuất khẩu có phát thải cao sẽ phải chịu chi phí carbon bổ sung, kéo theo áp lực cạnh tranh, minh bạch dữ liệu và yêu cầu tuân thủ cao hơn. 

Dưới đây là bốn ngành công nghiệp của Việt Nam dự kiến chịu ảnh hưởng lớn nhất từ CBAM, cùng định hướng thích ứng để duy trì lợi thế trên thị trường quốc tế. 

Sản xuất và công nghiệp nặng 

CBAM trước hết áp dụng cho sắt, thép, nhôm, xi măng, điện và một số vật liệu cơ bản – nền tảng của các ngành công nghiệp nặng và xây dựng. 
Ngay cả những doanh nghiệp không trực tiếp xuất khẩu sang EU cũng sẽ chịu tác động dây chuyền: chi phí đầu vào tăng, yêu cầu dữ liệu phát thải từ khách hàng EU khắt khe hơn, và quy trình xác minh chặt chẽ hơn. 

Ngành cơ khí, ô tô, vật liệu xây dựng sẽ đặc biệt chịu áp lực do chi phí nguyên liệu gia tăng. Để thích ứng, doanh nghiệp cần: 

• Xây dựng bản đồ phát thải chuỗi cung ứng để nhận diện rủi ro carbon; 

• Thiết lập cơ chế theo dõi và xác minh dữ liệu phát thải, sẵn sàng cung cấp cho đối tác; 

• Đàm phán minh bạch dữ liệu carbon trong hợp đồng mua bán. 

Trong chuỗi giá trị toàn cầu mới, dữ liệu phát thải sẽ trở thành “ngôn ngữ chung” giữa các doanh nghiệp – ngang hàng với tiêu chuẩn kỹ thuật và chất lượng sản phẩm. 

Dệt may và thời trang 

Dù chưa nằm trong phạm vi áp dụng trực tiếp của CBAM, ngành dệt may Việt Nam đang dần bị “soi chiếu” dưới lăng kính phát thải. 
Các thương hiệu lớn tại châu Âu – như H&M, Adidas, Zara – đã bắt đầu ưu tiên nhà cung cấp có cường độ phát thải thấp và kế hoạch giảm phát thải rõ ràng. 

Khi các quy định mới như Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR) được triển khai, doanh nghiệp sử dụng điện từ nhiên liệu hóa thạch hoặc sợi tổng hợp sẽ bị bất lợi. 
Để duy trì sức cạnh tranh, các doanh nghiệp cần: 

• Chuyển đổi sang nguồn năng lượng tái tạo, tối ưu tiêu thụ điện và nước; 

• Giám sát phát thải trên từng công đoạn sản xuất; 

• Tích hợp dữ liệu bền vững vào hồ sơ xuất khẩu để đáp ứng yêu cầu minh bạch của thị trường EU. 

Doanh nghiệp nào chứng minh được giảm phát thải thực chất sẽ không chỉ giữ vững đơn hàng mà còn mở rộng cơ hội hợp tác với các thương hiệu toàn cầu. 

Nông nghiệp và thực phẩm 

CBAM chưa trực tiếp áp dụng với nông sản, nhưng ngành nông nghiệp Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng gián tiếp từ chi phí phân bón, năng lượng và logistics tăng cao. 
Các sản phẩm xuất khẩu chủ lực như gạo, cà phê, thủy sản đang đối mặt với yêu cầu mới từ EU trong khuôn khổ chiến lược “Farm to Fork”, buộc doanh nghiệp phải truy xuất và minh bạch phát thải từ trang trại đến bàn ăn. Trong bối cảnh giá phân bón và năng lượng tiếp tục tăng, các doanh nghiệp nên tìm kiếm giải pháp thay thế như phân bón sinh học, quy trình canh tác tiết kiệm năng lượng, và hệ thống lưu trữ – vận chuyển lạnh ít phát thải hơn. 

Vận tải và logistics 

CBAM tác động không chỉ ở khâu sản xuất mà cả quá trình vận chuyển hàng hóa. Các tuyến vận tải biển, hàng không, đường bộ đều phải đối mặt với chi phí nhiên liệu, thuế carbon và yêu cầu báo cáo phát thải ngày càng nghiêm ngặt. 

Doanh nghiệp logistics Việt Nam đang đứng trước ngã rẽ quan trọng: hoặc bị loại khỏi chuỗi cung ứng xanh, hoặc trở thành đối tác chiến lược của các nhà nhập khẩu EU. Những doanh nghiệp có thể đo lường, báo cáo và tối ưu phát thải vận chuyển sẽ có lợi thế vượt trội. Trong tương lai gần, hiệu quả carbon sẽ trở thành tiêu chí cạnh tranh ngang với chi phí và tốc độ giao hàng. 

VertZéro – Giải pháp giúp doanh nghiệp Việt Nam sẵn sàng trước CBAM 

Khi CBAM tái định hình thương mại toàn cầu, doanh nghiệp Việt Nam cần hành động nhanh hơn bao giờ hết. Áp lực đo lường, xác minh và công bố dữ liệu phát thải khí nhà kính đang tăng mạnh, và sẽ sớm trở thành yếu tố quyết định khả năng tiếp cận thị trường, định giá sản phẩm, cũng như tăng trưởng dài hạn.  

VertZéro hỗ trợ doanh nghiệp đo lường, quản lý và báo cáo lượng phát thải khí nhà kính phù hợp với tiêu chuẩn trong nước, EU và các quy định quốc tế khác. Giải pháp phần mềm của VertZéro giúp đơn giản hóa quá trình thu thập dữ liệu từ nhà máy, nhà cung cấp và đơn vị vận chuyển, tạo nên báo cáo minh bạch, dễ kiểm toán và sẵn sàng cho CBAM. 

Không chỉ dừng lại ở báo cáo, VertZéro còn đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc triển khai kế hoạch giảm phát thải, từ xác định cơ hội giảm thiểu khí nhà kính đến kết nối dữ liệu được xác minh với các ưu đãi tài chính như khoản vay xanh, quỹ hỗ trợ hoặc thị trường carbon. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể biến việc tuân thủ thành lợi thế cạnh tranh – hướng đến hiệu quả, uy tín và khả năng mở rộng thị trường xuất khẩu. 

Với doanh nghiệp Việt Nam, VertZéro chính là cầu nối giữa yêu cầu toàn cầu và thực tiễn địa phương, giúp tăng cường năng lực báo cáo, minh bạch dữ liệu, và sẵn sàng cho một kỷ nguyên thương mại carbon thấp. 

CBAM không chỉ là một quy định của EU – mà là hình mẫu cho tương lai thương mại toàn cầu trong thập kỷ tới. Doanh nghiệp nào thích ứng sớm sẽ là người dẫn đầu trong làn sóng tăng trưởng xanh sắp tới — và VertZéro luôn sẵn sàng đồng hành để giúp họ đạt được điều đó. 

Tham khảo

How will the CBAM affect companies before 2026 and beyond? | Homaio. (n.d.-b). https://www.homaio.com/post/how-will-the-cbam-affect-companies-before-2026-and-beyond#what-is-the-cbam-in-the-european-union 

Admin. (2025, September 23). CBAM – The EU Carbon Border Adjustment Mechanism from 2026: What Companies Need to Know – ZAZOON. ZAZOON. https://zazoon.com/cbam-the-eu-carbon-border-adjustment-mechanism-from-2026-what-companies-need-to-know/