An toàn thông tin là gì? Các mối đe dọa an toàn thông tin và giải pháp
Cùng với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, các hình thức tấn công mạng, rò rỉ dữ liệu hay lừa đảo công nghệ cao ngày càng gia tăng. Thực tế này đặt an toàn thông tin vào vị trí then chốt để đảm bảo thành công của quá trình chuyển đổi số trong bất cứ tổ chức, doanh nghiệp nào.
1. An toàn thông tin là gì?
Mặc dù khoa học hiện đại về an toàn thông tin (ATTT) mới hình thành vài thập kỷ gần đây, nhưng việc bảo vệ thông tin đã có từ lâu: từ nhu cầu giữ bí mật thời cổ đại, cất giữ tài liệu trong két sắt, đến bảo vệ hồ sơ điện tử trong thời kỳ số hóa. Hiện nay, ATTT tiếp tục phát triển cùng các chiến lược bảo vệ dữ liệu quan trọng dưới dạng điện tử.
Về khái niệm, an toàn thông tin có thể hiểu là: đảm bảo hệ thống thông tin vận hành đúng chức năng khi cần và chỉ cho phép người có thẩm quyền truy cập.
An toàn thông tin là tập hợp các biện pháp kỹ thuật và quản lý nhằm đảm bảo 5 trụ cột sau của thông tin dữ liệu:
- Toàn vẹn (Integrity): Ngăn chặn dữ liệu, tài sản thông tin bị thay đổi trái phép.
- Sẵn sàng (Availability): Người dùng được cấp quyền có thể truy cập được thông tin khi cần.
- Xác thực (Authentication): Kiểm soát truy cập, xác minh danh tính người dùng.
- Bảo mật (Confidentiality): Giới hạn truy cập chỉ cho người được phép.
- Không thể chối bỏ (Nonrepudiation): Lưu vết, tạo bằng chứng tin cậy về mọi hành động xảy ra với dữ liệu.
2. Thực trạng các mối đe dọa an toàn thông tin và tầm quan trọng
Theo Palo Alto, 5 xu hướng gần đây đang định hình lại bối cảnh mối đe dọa.
- Tấn công nhằm gây gián đoạn hoạt động gia tăng: Ngoài ransomware và tống tiền truyền thống, nhiều nhóm tấn công chuyển sang gây gián đoạn hoạt động. Riêng năm 2024, 86% sự cố Unit 42 (đội ngũ chuyên gia an ninh mạng thuộc Palo Alto Networks) xử lý liên quan đến gián đoạn kinh doanh, gồm ngừng hệ thống, tổn hại danh tiếng hoặc cả hai.
- Tấn công nhắm vào chuỗi cung ứng và nền tảng đám mây: Tấn công vào chuỗi cung ứng phần mềm, nền tảng đám mây ngày càng tăng về số lượng và mức độ tinh vi. Trên môi trường đám mây, kẻ tấn công lợi dụng cấu hình sai để ẩn mình, quét diện rộng đề tìm kiếm dữ liệu có giá trị. Trong một chiến dịch, chúng đã quét hơn 230 triệu mục tiêu để tìm dữ liệu nhạy cảm.
- Tốc độ xâm nhập ngày càng nhanh: Tự động hóa và công cụ hacker tinh gọn làm thời gian xâm nhập nhanh hơn, khiến đội ngũ phòng thủ khó phát hiện và ứng phó. Gần 20% trường hợp dữ liệu bị đánh cắp ngay trong giờ đầu sau xâm nhập.
- Mối đe dọa nội gián gia tăng: Đặc biệt từ các quốc gia như Triều Tiên nhắm vào các doanh nghiệp để nhằm đánh cắp thông tin và gây quỹ cho chương trình quốc gia. Năm 2024, số vụ liên quan mối đe dọa nội gián có liên hệ đến Triều Tiên tăng gấp ba lần.
- AI khuếch đại tấn công mạng: Quan sát ban đầu cho thấy các cuộc tấn công có hỗ trợ AI có thể khuếch đại đáng kể quy mô và tốc độ xâm nhập, làm tăng mức độ nguy hiểm của chiến dịch.
Tầm quan trọng của an toàn thông tin thể hiện ở nhiều cấp độ:
- Cá nhân: Bảo vệ tài khoản ngân hàng, dữ liệu và thông tin riêng tư.
- Doanh nghiệp: Ngăn rò rỉ bí mật kinh doanh, đảm bảo tuân thủ pháp luật, duy trì uy tín thương hiệu.
- Xã hội: Giảm tội phạm mạng, bảo đảm an ninh quốc gia.
3. 10 mối đe dọa đến an toàn thông tin phổ biến
Các mối đe dọa và tấn công an ninh thông tin là hành động hoặc sự kiện có thể ảnh hưởng đến tính bảo mật (confidentiality), toàn vẹn (integrity) hoặc khả dụng (availability) của dữ liệu, hệ thống. Nguồn gốc của chúng rất đa dạng: từ cá nhân, nhóm tội phạm mạng, tổ chức, đến cả yếu tố tự nhiên. Dưới đây là các mối đe dọa phổ biến:
(1) Phần mềm độc hại (Malware)
Chương trình được tạo để xâm nhập, gây hư hại hoặc phá hoại hệ thống. Bao gồm virus, sâu máy tính (worm), trojan (trojan horse), mã độc tống tiền (ransomware) và phần mềm gián điệp (spyware). Chúng có thể đánh cắp dữ liệu nhạy cảm, làm gián đoạn hệ thống hoặc mở quyền truy cập trái phép.
(2) Tấn công giả mạo (Phishing)
Kẻ tấn công mạo danh tổ chức hợp pháp qua email hoặc tin nhắn để lừa người dùng cung cấp thông tin nhạy cảm hoặc thực hiện hành động có hại.
(3) Tấn công tinh vi có chủ đích kéo dài (Advanced Persistent Threat)
Cuộc tấn công mạng tinh vi, kéo dài, thường có sự hậu thuẫn của quốc gia khác, nhắm vào tổ chức hoặc chính phủ để đánh cắp dữ liệu quan trọng hoặc làm gián đoạn hoạt động.
(4) Nội gián (Insider threat)
Xuất phát từ nhân viên, nhà thầu hoặc đối tác có quyền truy cập hợp pháp nhưng lợi dụng (cố ý hoặc vô ý) để gây thiệt hại hay vi phạm an ninh dữ liệu.
(5) Tấn công mật khẩu (Password attack)
Nỗ lực truy cập trái phép bằng cách bẻ khóa mật khẩu. Phổ biến có tấn công vét cạn (brute force), tấn công từ điển (dictionary attack) hoặc ghi lại thao tác bàn phím (keylogging).
(6) Lỗ hổng zero-day (Zero-day vulnerability)
Lỗ hổng chưa được phát hiện trong phần mềm hoặc phần cứng, bị lợi dụng trước khi nhà phát triển kịp phát hành bản vá (patch).
(7) Tấn công trung gian (Man-in-the-Middle – MitM)
Kẻ tấn công chặn và can thiệp vào luồng giao tiếp giữa hai bên để nghe lén, chỉnh sửa hoặc chèn mã độc vào dữ liệu mà các bên không hay biết.
(8) Từ chối dịch vụ phân tán (Distributed Denial of Service – DDoS)
Tấn công phối hợp bằng lưu lượng truy cập khổng lồ, làm hệ thống/mạng quá tải khiến người dùng hợp pháp không thể truy cập.
(9) Tấn công vật lý (Physical attack)
Truy cập trái phép, đánh cắp hoặc phá hoại phần cứng (máy tính, máy chủ, thiết bị lưu trữ), gây mất dữ liệu hoặc gián đoạn vận hành.
(10) Thiên tai (Natural disaster)
Sự kiện như lũ lụt, động đất, hỏa hoạn có thể phá hủy hạ tầng vật lý, dẫn tới gián đoạn hệ thống hoặc mất mát dữ liệu nghiêm trọng.
4. 10 nguyên tắc và biện pháp để đảm bảo an toàn thông tin doanh nghiệp
Dưới đây là 10 nguyên tắc bảo mật thông tin căn bản:
- Thường xuyên & định kỳ sao lưu dữ liệu: Doanh nghiệp cần định kỳ sao lưu để có thể nhanh chóng khôi phục khi bị tấn công, giảm thiểu tổn thất.
- Triển khai xác thực đa yếu tố (MFA): Yêu cầu người dùng xác minh qua nhiều bước (ví dụ: mật khẩu + mã OTP), giúp hạn chế truy cập trái phép. Đây là một trong những biện pháp hiệu quả nhất chống đánh cắp tài khoản.
- Đào tạo an ninh mạng liên tục: Đào tạo nhân viên nhận diện hành vi bất thường và phản ứng đúng cách, giảm rủi ro từ yếu tố con người.
- Quản lý mật khẩu an toàn: Yêu cầu mật khẩu dài, phức tạp, thay đổi định kỳ và không tái sử dụng trên nhiều nền tảng để ngăn tấn công chéo.
- Sử dụng công nghệ mã hóa: Dữ liệu nhạy cảm cần được mã hóa cả khi lưu trữ và truyền tải, nhằm ngăn chặn việc bị đọc trộm hoặc đánh cắp.
- Cập nhật phần mềm thường xuyên: Hệ thống lỗi thời dễ bị khai thác. Cần cập nhật phần mềm và bản vá bảo mật đều đặn. Phần mềm bảo vệ điểm cuối có thể giúp giám sát và cảnh báo khi có bản cập nhật cần thiết.
- Hạn chế quyền truy cập người dùng: Áp dụng mô hình “Zero Trust” – chỉ cấp quyền cần thiết cho công việc, hạn chế rủi ro nếu tài khoản bị tấn công.
- Xây dựng kế hoạch ứng phó sự cố: Cần có kế hoạch rõ ràng và kiểm tra định kỳ, nhằm phản ứng kịp thời với các cuộc tấn công. Bao gồm các bước: ngăn chặn, xử lý, liên lạc và khôi phục.
- Phân đoạn mạng: Chia mạng thành nhiều phần nhỏ để hạn chế phạm vi thiệt hại và ngăn kẻ xấu di chuyển trong hệ thống để lấy thêm dữ liệu.
- Thực hiện kiểm tra an ninh định kỳ: Đánh giá lại hệ thống thường xuyên để phát hiện và khắc phục lỗ hổng trước khi bị lợi dụng.
5. FPT.EagleEye – Bộ giải pháp an toàn thông tin toàn diện cho doanh nghiệp
FPT IS là đơn vị hàng đầu tại Việt Nam trong lĩnh vực an toàn thông tin (ATTT), nổi bật với các chứng chỉ quốc tế uy tín ISO27001, ISO20000, ISO9001, bên cạnh đó:
- Dịch vụ Pentest và Dịch vụ Giám sát & ứng cứu sự cố ATTT của FPT IS đạt chứng nhận quốc tế CREST
- Dịch vụ tư vấn, đánh giá và cấp chứng chỉ PCI DSS đạt chứng chỉ PCI.QSA
Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và trung tâm giám sát, quản trị ATTT toàn cầu, FPT IS đặt mục tiêu đến năm 2026 sẽ phục vụ hơn 100 khách hàng quốc tế cùng hơn 1.000 nhân sự.
FPT IS hiện đáp ứng hiệu quả nhu cầu bảo mật cao trong các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, chính phủ, y tế, logistics và thương mại điện tử. Với chiến lược toàn cầu hóa và các sản phẩm “Made by FPT IS”, công ty đang khẳng định vị thế không chỉ tại Việt Nam mà cả trên thị trường quốc tế.
FPT IS sẵn sàng đồng hành, cung cấp các dịch vụ bảo mật thông tin toàn diện cho doanh nghiệp, bao gồm:
- Giám sát an toàn thông tin và xử lý sự cố 24/7 (FPT.EagleEye mSOC & FPT.EagleEye MDR)
- Tư vấn tuân thủ ISO 27001 và PCI DSS
- Đánh giá và kiểm thử lỗ hổng bảo mật (FPT.EagleEye VA & FPT.EagleEye Pentest)
- Phát hiện và ngăn chặn máy tính vi phạm hệ thống mạng (FPT.EagleEye malBot)
- Tư vấn kiến trúc và hạ tầng bảo mật
- Tối ưu hạ tầng bảo mật
FPT IS với đội ngũ kỹ sư giàu kinh nghiệm sẵn sàng đồng hành cùng tổ chức, doanh nghiệp chủ động bảo vệ tài sản số và ứng phó với các sự cố an ninh mạng.
An toàn thông tin là nền tảng cho mọi hoạt động chuyển đổi số. Việc chủ động đầu tư vào giải pháp ATTT sẽ giúp doanh nghiệp bảo vệ dữ liệu, duy trì uy tín và phát triển bền vững trong môi trường số nhiều rủi ro. Nếu Quý doanh nghiệp quan tâm đến việc triển khai giải pháp an toàn thông tin phù hợp cho doanh nghiệp của mình, vui lòng để lại thông tin liên hệ TẠI ĐÂY, đội ngũ chuyên gia FPT IS sẽ chủ động kết nối trong thời gian sớm nhất.
