Cách mạng tiền số tại Việt Nam 2025: Từ vùng xám pháp lý đến trung tâm blockchain Đông Nam Á

Năm 2025 đã đánh dấu một bước ngoặt lịch sử trong hành trình phát triển ngành tiền số, tiền mã hóa tại Việt Nam. Với việc thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số vào tháng 6/2025, Việt Nam chính thức trở thành một trong những quốc gia tiên phong trong khu vực về việc xây dựng khung pháp lý toàn diện cho tài sản kỹ thuật số. Quyết định táo bạo này không chỉ thể hiện tầm nhìn chiến lược của chính phủ mà còn phản ánh thực tế về mức độ chấp nhận tiền mã hóa cực kỳ cao trong cộng đồng người Việt.

1. Đột phá pháp lý tiền số mang tính bước ngoặt

Luật Công nghiệp Công nghệ số được Quốc hội thông qua ngày 14 tháng 6 năm 2025 và sẽ có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2026, đã tạo ra một cuộc cách mạng thật sự trong cách tiếp cận của Việt Nam với tài sản kỹ thuật số. Điều đáng chú ý nhất là bộ luật này lần đầu tiên cung cấp định nghĩa pháp lý rõ ràng cho hai loại tài sản kỹ thuật số: tài sản ảo (virtual assets) và tài sản mã hóa (crypto assets), trong đó tài sản mã hóa được định nghĩa dựa trên việc sử dụng mã hóa để xác thực quá trình tạo lập và chuyển giao.

Quyết định này đặc biệt quan trọng khi Việt Nam vẫn duy trì lập trường rằng tiền mã hóa không được công nhận như một phương tiện thanh toán hợp pháp, nhưng đồng thời tạo ra không gian pháp lý cho việc đầu tư và giao dịch tài sản kỹ thuật số như một loại hình tài sản đầu tư. Cách tiếp cận này thể hiện sự cân bằng khéo léo giữa việc bảo vệ chủ quyền tiền tệ quốc gia và tận dụng tiềm năng của công nghệ blockchain.

Bộ Tài chính đã được giao nhiệm vụ xây dựng khung pháp lý chi tiết cho tài sản ảo và các nhà cung cấp dịch vụ tài sản ảo, với dự thảo dự kiến hoàn thành vào tháng 5/2025. Khung pháp lý này tập trung vào các lĩnh vực then chốt bao gồm cấp phép cho các sàn giao dịch tiền mã hóa, tuân thủ các quy định chống rửa tiền (AML) và chống tài trợ khủng bố (CFT), cũng như các biện pháp bảo vệ nhà đầu tư.

Đặc biệt đáng chú ý là kế hoạch thí điểm một sàn giao dịch tiền mã hóa tập trung – một sáng kiến mang tính đột phá nhằm thử nghiệm và hoàn thiện khung pháp lý trong môi trường được kiểm soát. Điều này cho phép chính phủ có thể quan sát, đánh giá và điều chỉnh các quy định một cách linh hoạt dựa trên kinh nghiệm thực tế, đồng thời đưa các hoạt động giao dịch từ thị trường không chính thức vào tầm giám sát của cơ quan quản lý.

2. Động lực từ tỷ lệ chấp nhận tiền số hàng đầu thế giới

Việc Việt Nam quyết định hợp pháp hóa tiền mã hóa không phải là một quyết định bất ngờ, mà là kết quả tất yếu từ thực tế về mức độ phổ biến đáng kinh ngạc của tiền mã hóa trong cộng đồng người Việt. Theo các báo cáo quốc tế, Việt Nam liên tục được xếp hạng trong top đầu thế giới về tỷ lệ chấp nhận tiền mã hóa. Chainalysis từng xếp hạng Việt Nam ở vị trí số 1 toàn cầu về chỉ số chấp nhận tiền mã hóa với điểm số hoàn hảo 1.0/1.0, và gần đây nhất vào năm 2023, Việt Nam vẫn duy trì vị trí thứ 3 trên bảng xếp hạng toàn cầu.

Một yếu tố đặc biệt thúc đẩy sự phát triển của tiền mã hóa tại Việt Nam là văn hóa gaming và đặc biệt là các trò chơi Play-to-Earn (P2E). Theo các khảo sát, khoảng 23% người Việt tham gia vào các trò chơi P2E, một tỷ lệ cao hàng đầu thế giới, chỉ sau Philippines. Điều này đã tạo ra một hệ sinh thái GameFi phong phú với nhiều startup blockchain Việt Nam phát triển các sản phẩm trong lĩnh vực này.

3. Tiền số tác động tích cực đến hệ sinh thái khởi nghiệp

Luật mới không chỉ công nhận tài sản kỹ thuật số mà còn đưa ra các ưu đãi mạnh mẽ cho các startup blockchain và nhà phát triển cơ sở hạ tầng số. Các ưu đãi này bao gồm trợ cấp nhà nước, miễn thuế và nhiều chính sách hỗ trợ khác. Việt Nam đã đặt mục tiêu có 150.000 doanh nghiệp công nghệ số vào năm 2035, một con số tham vọng thể hiện quyết tâm trở thành một trung tâm công nghệ khu vực.

Động thái này đã thu hút sự chú ý của cộng đồng blockchain quốc tế, với nhiều chuyên gia đánh giá rằng Việt Nam đang tạo ra một môi trường pháp lý thuận lợi và minh bạch hơn nhiều so với các thị trường phát triển khác, bao gồm cả Hoa Kỳ – nơi vẫn chưa có quy định cụ thể về tiền mã hóa.

4. Chiến lược hội nhập quốc tế và tuân thủ FATF

Một khía cạnh quan trọng trong chiến lược của Việt Nam là việc tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là các khuyến nghị của Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính (FATF). Việc thực hiện các biện pháp AML/CFT mạnh mẽ cho không gian tài sản ảo không chỉ nhằm bảo vệ hệ thống tài chính trong nước mà còn giúp Việt Nam cải thiện vị thế trên trường quốc tế và có khả năng thoát khỏi “danh sách xám” của FATF.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong việc xây dựng khung pháp lý thể hiện cách tiếp cận thống nhất và có hệ thống của chính phủ. Mặc dù duy trì lập trường về chủ quyền tiền tệ, việc SBV tích cực tham gia vào quá trình này cho thấy sự chuyển biến tích cực trong nhận thức về vai trò của tài sản kỹ thuật số trong hệ thống tài chính hiện đại.

5. Thách thức và cơ hội phía trước đối với tiền số

Dù đạt được những tiến bộ đáng kể, thị trường tiền mã hóa Việt Nam vẫn phải đối mặt với những thách thức. Vấn đề an ninh mạng và lừa đảo vẫn là mối quan ngại lớn, như được thể hiện qua vụ việc cảnh sát Việt Nam bắt giữ bốn cá nhân đứng sau nền tảng đào coin giả BitMiner vào tháng 2/2025, gây thiệt hại hơn 4 tỷ đồng cho hơn 200 nạn nhân.

Tuy nhiên, những cơ hội mở ra là vô cùng lớn. Sự rõ ràng về mặt pháp lý được kỳ vọng sẽ thu hút không chỉ các nhà đầu tư cá nhân mà cả vốn từ các tổ chức lớn, vốn trước đây còn ngần ngại tham gia thị trường do thiếu khung pháp lý rõ ràng. Việc cấp phép và giám sát các sàn giao dịch sẽ nâng cao tiêu chuẩn bảo mật và bảo vệ tốt hơn tài sản của người dùng.

6. Triển vọng trở thành trung tâm blockchain khu vực

Với những động thái quyết đoán và có tầm nhìn này, Việt Nam đang định vị mình trở thành một trung tâm quan trọng về tài sản kỹ thuật số trong khu vực Đông Nam Á. Khi các quy định mới bắt đầu có hiệu lực từ đầu năm 2026, mọi ánh mắt của cộng đồng blockchain toàn cầu đều đổ dồn về Việt Nam để xem liệu mô hình này có thể trở thành một tấm gương sáng cho các quốc gia khác trong việc cân bằng giữa đổi mới công nghệ và quản lý rủi ro.

Năm 2025 đã đánh dấu một cột mốc lịch sử trong hành trình phát triển tiền mã hóa tại Việt Nam – từ một “vùng xám” pháp lý, ngành này đã chính thức bước vào kỷ nguyên mới với sự công nhận và hỗ trợ từ chính phủ. Thành công của Việt Nam trong việc xây dựng một hệ sinh thái tiền mã hóa bền vững và có trách nhiệm sẽ không chỉ mang lại lợi ích cho nền kinh tế trong nước mà còn góp phần định hình tương lai của công nghệ blockchain trong khu vực.

Bài viết độc quyền bởi Ông Lương Ngọc Bình – Chuyên gia Công nghệ số – Data – AI ngành Tài chính Ngân hàng

Chuyên gia trong lĩnh vực Tài chính Ngân hàng với 16 năm kinh nghiệm, trong đó có 10 năm kinh nghiệm ngành Ngân hàng số. Chuyên gia tư vấn về giải pháp Data – AI trong lĩnh vực ngân hàng – tài chính, phát triển các giải pháp nền tảng của ngân hàng như BIDV, Agribank, PVCombank…