ISSB và chuẩn mực ESG toàn cầu: Hướng đi chiến lược cho doanh nghiệp Việt

Ngày 29/07/2025

Trong xu thế hội nhập và dòng vốn bền vững toàn cầu, doanh nghiệp Việt không chỉ cần ESG như một bộ tiêu chí báo cáo, mà còn như một chiến lược dài hạn để nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút đầu tư. Các chuẩn mực quốc tế như ISSB đang dần định hình cách doanh nghiệp công bố thông tin phi tài chính – từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiếp cận chuỗi cung ứng, thị trường xuất khẩu và các quỹ đầu tư quốc tế. Vậy ISSB là gì, có gì mới và doanh nghiệp Việt cần làm gì?

Các khu vực/ quốc gia áp dụng ISSB (Nguồn: ESG Book)

I. ISSB là gì? Những điều doanh nghiệp cần biết

ISSB, viết tắt của International Sustainability Standards Board (Hội đồng Chuẩn mực Báo cáo Bền vững Quốc tế), là một tổ chức độc lập trực thuộc IFRS Foundation – nơi đã thiết lập các chuẩn mực kế toán tài chính được sử dụng rộng rãi trên toàn cầu. Được thành lập vào tháng 11 năm 2021, ISSB có sứ mệnh xây dựng một hệ thống chuẩn mực báo cáo bền vững toàn cầu, hướng đến mục tiêu cung cấp thông tin nhất quán, có thể so sánh và có khả năng kiểm chứng cho các nhà đầu tư và thị trường vốn.

Khác với các khung báo cáo ESG mang tính tự nguyện trước đây, ISSB tập trung vào việc tích hợp thông tin bền vững vào hệ thống báo cáo tài chính, giúp các bên liên quan đánh giá được tác động của các yếu tố môi trường, xã hội và quản trị đến giá trị doanh nghiệp trong ngắn, trung và dài hạn. ISSB hiện đã ban hành hai chuẩn mực đầu tiên:

IFRS S1 – Đưa ra các yêu cầu tổng quát về việc công bố các thông tin liên quan đến rủi ro và cơ hội bền vững có ảnh hưởng đến dòng tiền và khả năng tạo giá trị của doanh nghiệp.

IFRS S2 – Tập trung riêng vào các vấn đề liên quan đến khí hậu, bao gồm phát thải khí nhà kính, rủi ro vật lý và rủi ro chuyển đổi trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Điểm nổi bật của ISSB là sự liên kết chặt chẽ với các chuẩn mực hiện hành như TCFD, SASB, và GHG Protocol – tạo nên một bộ khung thống nhất, dễ tích hợp với các hệ thống tài chính hiện có. Đây cũng chính là lý do khiến ISSB đang nhanh chóng được nhiều quốc gia và thị trường lớn như Singapore, Úc, Nhật Bản, Anh và Canada lựa chọn làm nền tảng bắt buộc trong công bố thông tin bền vững kể từ năm 2025.

II. Vì sao doanh nghiệp Việt cần quan tâm đến ISSB NGAY từ bây giờ?

ISSB đang được triển khai rộng rãi trên toàn thế giới

Tính đến tháng 7 năm 2025, làn sóng triển khai chuẩn mực báo cáo bền vững của ISSB đang lan rộng mạnh mẽ trên phạm vi toàn cầu. Đã có hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ chính thức công bố lộ trình áp dụng IFRS S1 và S2, trong đó bao gồm nhiều thị trường lớn như Úc, Singapore, Malaysia, Brazil, Chile, Pakistan, Sri Lanka, Mexico và Bangladesh. Những nền kinh tế này không chỉ đi đầu trong việc ban hành quy định mà còn thiết lập rõ ràng thời điểm bắt buộc báo cáo cũng như các yêu cầu liên quan đến kiểm toán thông tin ESG.

ISSB ADOPTION MAP Nguồn: Deloitte (T7/2025)

Bên cạnh đó, nhiều quốc gia có tầm ảnh hưởng lớn trên thị trường vốn và thương mại quốc tế như Nhật Bản, Vương quốc Anh, Canada và Hàn Quốc hiện đang ở giai đoạn hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, cho thấy khả năng cao việc áp dụng ISSB sẽ trở thành quy định bắt buộc trong vòng 1-2 năm tới.

Đáng chú ý, dù Liên minh châu Âu áp dụng Bộ tiêu chuẩn ESRS riêng dưới khuôn khổ CSRD, nhưng các chuyên gia đều nhận định rằng mức độ tương thích giữa ESRS và chuẩn khí hậu IFRS S2 của ISSB là rất cao. Điều này thể hiện nỗ lực toàn cầu trong việc thiết lập một ngôn ngữ chung về báo cáo khí hậu, giúp doanh nghiệp – dù hoạt động ở bất kỳ quốc gia nào – có thể công bố thông tin nhất quán, minh bạch và dễ so sánh trong mắt nhà đầu tư và thị trường tài chính quốc tế.

Một số quốc gia sẽ bắt buộc doanh nghiệp báo cáo theo ISSB ngay từ năm 2025

Nhiều nền kinh tế lớn như Úc, EU, Brazil, Mexico và Pakistan đã ban hành quy định chính thức yêu cầu doanh nghiệp công bố thông tin theo IFRS S1 và S2 ngay từ năm 2024-2025. Tại các quốc gia này, việc công bố rủi ro khí hậu, phát thải khí nhà kính và chiến lược quản trị ESG đã được tích hợp vào hệ thống báo cáo tài chính và bắt đầu đi kèm với yêu cầu kiểm toán ở các mức độ khác nhau. Không dừng lại ở khối các nước phát triển, nhiều quốc gia đang phát triển như Ghana, Sri Lanka, Kenya, Jordan và Costa Rica cũng đang từng bước thiết lập khung pháp lý phù hợp với ISSB, cho thấy đây không còn là câu chuyện của riêng các thị trường lớn mà đã trở thành tiêu chuẩn toàn cầu mới trong công bố thông tin doanh nghiệp.

Tại châu Á, các nền kinh tế lớn như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và Hồng Kông đều đã công bố lộ trình tiếp cận hoặc hoàn thiện chuẩn mực ISSB trong hệ thống kế toán quốc gia. Nhật Bản và Trung Quốc lựa chọn xây dựng bộ chuẩn nội địa có tham chiếu chặt chẽ tới IFRS S1 và S2, phản ánh sự linh hoạt trong tiếp cận nhưng vẫn đảm bảo tính tương thích quốc tế. Trong khi đó, Hồng Kông dự kiến áp dụng bắt buộc IFRS S2 cho các doanh nghiệp vốn hóa lớn từ năm 2026, và yêu cầu tất cả công ty niêm yết phải “tuân thủ hoặc giải trình” theo IFRS S2 kể từ 2025 – một bước đi cho thấy sự chủ động rất rõ của thị trường tài chính khu vực.

Riêng tại Đông Nam Á, tốc độ triển khai chuẩn ISSB đang diễn ra đặc biệt nhanh chóng. Singapore, Malaysia và Indonesia đều đã chính thức công bố lộ trình áp dụng, trong đó Singapore sẽ yêu cầu các doanh nghiệp niêm yết và công ty lớn công bố thông tin khí hậu từ 2025, tiến tới kiểm toán dữ liệu từ năm 2027. Malaysia áp dụng ISSB đối với cả công ty niêm yết và doanh nghiệp lớn có doanh thu trên 2 tỷ RM, đi kèm lộ trình kiểm toán ESG bắt đầu từ 2027. Indonesia cũng đã hoàn tất giai đoạn tham vấn và sẽ yêu cầu áp dụng từ năm 2027. Các quốc gia trong khu vực rõ ràng đang đi rất nhanh và chủ động, nhằm chuẩn hóa dữ liệu ESG trong nước để tăng tính tương thích với thị trường vốn quốc tế và yêu cầu của các đối tác thương mại lớn.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam dù đã có những bước đi ban đầu về xây dựng khung pháp lý liên quan đến công bố phát thải (như Nghị định 119/2025/NĐ-CP), nhưng vẫn chưa chính thức công bố lộ trình nội luật hóa chuẩn ISSB. Việc chưa có quy định bắt buộc không đồng nghĩa với việc doanh nghiệp Việt có thể đứng ngoài cuộc. Thực tế cho thấy, nhiều đối tác xuất khẩu, nhà đầu tư quốc tế, và các tập đoàn đa quốc gia đang dần đặt ra yêu cầu ESG như một điều kiện tiên quyết để duy trì hợp tác. Doanh nghiệp Việt nếu không chủ động xây dựng hệ thống dữ liệu ESG, không chuẩn hóa phương pháp đo lường và công bố thông tin theo chuẩn quốc tế, sẽ có nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng hoặc đánh mất cơ hội tiếp cận các nguồn vốn xanh và thị trường xuất khẩu chiến lược. Ngược lại, việc đi trước trong triển khai chuẩn ISSB – dù chưa bắt buộc – sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện quan hệ nhà đầu tư, và mở ra cánh cửa hội nhập tài chính bền vững.

Nỗ lực của Việt Nam trong cam kết Net Zero năm 2050

Việt Nam là một trong những quốc gia đang phát triển đầu tiên tại khu vực Đông Nam Á đưa ra cam kết mạnh mẽ tại COP26 về mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào năm 2050. Tuy là một cam kết mang tính quốc tế, nhưng Việt Nam đang từng bước chuyển hóa cam kết đó thành hành động cụ thể, thể hiện qua việc xây dựng, điều chỉnh và hoàn thiện hàng loạt chính sách, văn bản pháp lý có liên quan đến biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.

Trong năm 2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định 119/2025/NĐ-CP yêu cầu các cơ sở phát thải lớn thực hiện kiểm kê khí nhà kính, xây dựng kế hoạch giảm phát thải và báo cáo định kỳ. Cùng với đó là hàng loạt động thái mới như xây dựng khung pháp lý cho thị trường carbon nội địa, đẩy nhanh lộ trình loại bỏ dần phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch, thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo và tăng cường hợp tác quốc tế về công nghệ và tài chính khí hậu. Những chuyển động này không chỉ là bước chuẩn bị cho các cơ chế điều chỉnh từ bên ngoài như CBAM của EU, mà còn là tín hiệu rõ ràng cho thấy Việt Nam đang định hình một “hệ sinh thái pháp lý xanh” đồng bộ và tiến bộ.

Với quỹ đạo chuyển đổi đó, việc Việt Nam nội luật hóa chuẩn mực báo cáo bền vững của ISSB chỉ còn là vấn đề thời gian. Bởi để quản trị rủi ro khí hậu một cách thực chất, Việt Nam cần một hệ thống báo cáo có thể kết nối giữa dữ liệu phát thải, chiến lược chuyển đổi và quyết định tài chính – đúng như cách mà IFRS S2 của ISSB đang thiết lập. Việc chậm chuẩn bị cho chuẩn ISSB sẽ khiến doanh nghiệp Việt rơi vào thế bị động khi các quy định trong nước chuyển từ khuyến khích sang bắt buộc. Ngược lại, việc đi trước sẽ giúp doanh nghiệp chủ động về dữ liệu, hệ thống, và chiến lược quản trị rủi ro, đồng thời thể hiện rõ vai trò đồng hành cùng quốc gia trong tiến trình hiện thực hóa mục tiêu Net Zero vào năm 2050.

III. Doanh nghiệp Việt nên bắt đầu từ đâu?

Việc tiếp cận các chuẩn mực ISSB, dù chưa bắt buộc tại Việt Nam, là một bước đi chiến lược mà doanh nghiệp không thể trì hoãn nếu muốn duy trì vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy nhiên, thay vì đợi đến khi quy định trở thành nghĩa vụ pháp lý mới bắt đầu “chạy nước rút”, doanh nghiệp hoàn toàn có thể chủ động chuẩn bị theo một lộ trình hợp lý, vừa tiết kiệm nguồn lực, vừa đảm bảo khả năng thích ứng dài hạn.

Đánh giá năng lực hiện tại

Trước hết, doanh nghiệp cần tiến hành đánh giá khoảng cách hiện tại (gap analysis) so với các yêu cầu của IFRS S1 và S2. Việc này giúp xác định rõ doanh nghiệp đang thiếu những thông tin gì, hệ thống quản trị rủi ro đang ở mức nào, và dữ liệu phát thải hiện có đang được thu thập ra sao. Bước phân tích này có thể thực hiện nội bộ hoặc với sự hỗ trợ của các đơn vị tư vấn ESG, và là nền tảng để xây dựng lộ trình hành động thực tế.

Xây dựng hệ thống quản lý dữ liệu khí nhà kính/ ESG

Tiếp theo, doanh nghiệp cần thiết lập hệ thống quản lý và thu thập dữ liệu ESG, đặc biệt là dữ liệu phát thải khí nhà kính theo Phạm vi 1, 2 và 3. Việc đo lường phát thải chính xác, có khả năng kiểm chứng là yêu cầu cốt lõi của IFRS S2. Thay vì thu thập dữ liệu thủ công hoặc phân tán, doanh nghiệp nên sử dụng các phần mềm chuyên dụng như VertZéro để đảm bảo tính minh bạch, liên tục và sẵn sàng kiểm toán trong tương lai. Đây cũng là bước tạo nền tảng để doanh nghiệp có thể báo cáo định kỳ, kết nối dữ liệu ESG với hệ thống tài chính kế toán, và đưa ra quyết định quản trị dựa trên bằng chứng.

Xây dựng năng lực nội về quản trị ESG

Song song với quá trình thu thập dữ liệu, doanh nghiệp cũng nên xây dựng năng lực nội bộ về quản trị ESG. Điều này bao gồm việc thành lập tổ chuyên trách hoặc lồng ghép ESG vào các bộ phận hiện hữu như tài chính, kiểm toán nội bộ, vận hành hoặc chiến lược. Việc phổ cập nhận thức về ISSB và vai trò của báo cáo bền vững đến đội ngũ lãnh đạo và nhân sự chủ chốt sẽ giúp quá trình chuyển đổi không bị giới hạn ở một nhóm chức năng riêng lẻ, mà trở thành một phần của chiến lược phát triển toàn doanh nghiệp.

Xác định mức độ cam kết phù hợp

Cuối cùng, doanh nghiệp cần xác định mức độ cam kết phù hợp với năng lực và lộ trình tăng trưởng của mình. Không nhất thiết phải báo cáo đầy đủ mọi nội dung từ năm đầu tiên, nhưng việc công bố một phần thông tin ESG – ví dụ như dữ liệu Scope 1-2, chiến lược quản trị rủi ro khí hậu, hoặc cơ chế giám sát ESG – sẽ giúp doanh nghiệp từng bước xây dựng uy tín với nhà đầu tư, khách hàng và đối tác. Việc bắt đầu sớm với quy mô phù hợp sẽ dễ điều chỉnh hơn nhiều so với việc gấp rút “làm đủ” để đáp ứng các yêu cầu bắt buộc.

IV. Chủ động đi trước là lựa chọn chiến lược của doanh nghiệp Việt

ISSB đang thiết lập chuẩn mực toàn cầu cho công bố thông tin ESG – và đây chính là thời điểm chiến lược để doanh nghiệp Việt Nam hành động. Từ việc chuẩn hóa dữ liệu, xây dựng năng lực nội bộ, đến thiết kế chiến lược phát triển gắn với ESG – doanh nghiệp nào đi sớm sẽ có lợi thế về niềm tin, vốn đầu tư và khả năng hội nhập thị trường quốc tế.

ISSB không chỉ là một bộ tiêu chuẩn kỹ thuật, mà đang dần trở thành ngôn ngữ chung của tài chính bền vững toàn cầu. Trong một thế giới mà thông tin ESG ngày càng có trọng số trong đánh giá tín dụng, gọi vốn và quyết định đầu tư, doanh nghiệp nào nắm vững “ngôn ngữ” này sớm hơn sẽ có lợi thế rõ rệt trong tiếp cận dòng vốn quốc tế, duy trì quan hệ đối tác và đảm bảo vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đối với Việt Nam, một nền kinh tế định hướng xuất khẩu, mở cửa và đang hướng tới Net Zero năm 2050, việc chuẩn hóa hệ thống công bố ESG theo chuẩn ISSB không phải là câu chuyện “nên hay không”, mà là câu hỏi doanh nghiệp sẽ hành động sớm hay muộn. Càng bắt đầu sớm, doanh nghiệp càng có thời gian để xây dựng năng lực, điều chỉnh quy trình, tối ưu chi phí chuyển đổi và từng bước nâng cao chất lượng báo cáo. Sự chủ động hôm nay chính là rào chắn hiệu quả trước các cú sốc quy định ngày mai.

Trên hành trình này, VertZéro cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp Việt ngay từ bước đầu tiên, từ đo lường phát thải tự động, thu thập dữ liệu ESG theo chuẩn quốc tế, đến hỗ trợ công bố theo các bộ khung như IFRS S2, GRI, CSRD và TCFD. Không chỉ là công cụ, VertZéro là giải pháp toàn diện giúp doanh nghiệp chuyển đổi bền vững bằng dữ liệu minh bạch, hiệu quả và sẵn sàng kiểm toán.

Chủ động hôm nay, bền vững ngày mai. Đây là thời điểm để doanh nghiệp Việt vượt lên chuẩn bị, thay vì bị động thích nghi.

Bài viết độc quyền bởi Chuyên gia công nghệ FPT IS

Bà Lê Hà Giang – Green Transformation Specialist, VertZero solution

Tài liệu tham khảo

Deloitte IAS Plus (2025). Adoption of IFRS Sustainability Disclosure Standards by Jurisdiction – Updated 23 July 2025. Available at: https://iasplus.com/content/640822a5-a452-4143-b41e-1400f2b03c81