Tiền Số Việt Nam: Những Thách Thức và Thuận Lợi Trên Con Đường Hợp Pháp Hóa
Tiền số Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt lịch sử trong việc hợp pháp hóa với việc thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số vào ngày 14/6/2025, có hiệu lực từ 1/1/2026. Quyết định này không chỉ đánh dấu sự chuyển mình quan trọng của thị trường tài sản số Việt Nam mà còn mở ra cả cơ hội lẫn thách thức đối với các nhà quản lý công nghệ và nhà đầu tư blockchain trong nước.
1. Bối Cảnh Thị Trường Tiền Số Việt Nam Hiện Tại
Việt Nam hiện đang sở hữu một trong những thị trường tiền số sôi động nhất thế giới với quy mô giao dịch ước tính lên đến 100 tỷ USD/năm và hơn 27 triệu tài khoản tham gia. Đây là con số ấn tượng cho thấy sức hấp dẫn mạnh mẽ của tài sản số đối với người dân Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh tầng lớp trung lưu ngày càng gia tăng và tỷ lệ dân số trẻ sẵn sàng tiếp cận công nghệ mới.
Tuy nhiên, sự phát triển này diễn ra trong “vùng xám pháp lý”, tạo ra những rủi ro tiềm ẩn về an toàn tài chính và bảo vệ nhà đầu tư. Việc thiếu khung pháp lý rõ ràng đã dẫn đến tình trạng các nhà đầu tư Việt Nam chuyển hướng sang các sàn giao dịch nước ngoài, gây thất thu thuế và khó kiểm soát dòng vốn đầu tư.
2. Những Thách Thức Lớn nào đang chờ đợi Trên Con Đường Hợp Pháp Hóa Tiền số Việt Nam?
1. Khung Pháp Lý Chưa Hoàn Thiện và Cơ Chế Giám Sát
Mặc dù Luật Công nghiệp Công nghệ số đã được thông qua, việc xây dựng các văn bản hướng dẫn chi tiết và thí điểm hành lang pháp lý cho tiền số vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Sự thiếu vắng quy định cụ thể tạo điều kiện cho các hành vi lừa đảo, rửa tiền và gian lận, khiến nhà đầu tư đối diện nguy cơ mất tài sản mà khó được bảo vệ pháp lý.
Đặc biệt, các cơ chế kiểm soát chống rửa tiền (AML) và tài trợ khủng bố (CTF) hiện còn lỏng lẻo, tạo khó khăn trong việc kiểm soát dòng tiền bất hợp pháp. Các vụ lừa đảo liên quan đến tiền số đã gia tăng đáng kể, với thiệt hại toàn cầu dự kiến có thể đạt mức kỷ lục 12,4 tỷ USD trong năm 2025.
2. Thách Thức Thu Thuế và Quản Lý Vốn
Tính chất phi tập trung và xuyên biên giới của tiền số tạo ra thách thức lớn cho việc thu thuế và quản lý vốn. Nhà đầu tư có thể dễ dàng chuyển sang sàn nước ngoài hoặc sử dụng VPN để né tránh nghĩa vụ thuế, gây thất thu ngân sách đáng kể cho nhà nước.
Cơ quan thuế Việt Nam còn thiếu năng lực và công cụ giám sát các giao dịch blockchain phức tạp, đặc biệt đối với các đồng tiền có tính ẩn danh như Monero hay Zcash. Điều này đòi hỏi sự đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ phân tích blockchain và đào tạo nguồn nhân lực chuyên môn.
3. Hạn Chế về Hạ Tầng Công Nghệ và Nguồn Nhân Lực
Việc đảm bảo giao dịch ổn định, an toàn đòi hỏi hệ thống hạ tầng công nghệ mạnh mẽ, bảo mật cao và nguồn nhân lực chất lượng trong lĩnh vực blockchain. Việt Nam vẫn đang trong quá trình xây dựng và hoàn thiện những yếu tố quan trọng này.
Đặc biệt, việc thiếu minh bạch trong giai đoạn phát triển ban đầu đã làm gia tăng tâm lý “đầu tư theo phong trào” và sự thiếu hiểu biết của nhà đầu tư cá nhân, dẫn đến rủi ro tài chính cao.
3. Tiền Số Việt Nam đứng trước những cơ hội nào?
3.1. Tăng Cường Quản Lý và Minh Bạch Hóa Thị Trường
Việc triển khai sàn giao dịch tiền số hợp pháp sẽ giúp Nhà nước giám sát hiệu quả dòng tiền, chống các hành vi bất hợp pháp và tăng thu ngân sách từ hoạt động đánh thuế giao dịch số. Điều này không chỉ bảo vệ lợi ích quốc gia mà còn tạo môi trường đầu tư minh bạch, an toàn cho các nhà đầu tư.
Theo các chuyên gia, việc quản lý tài sản mã hóa có thể giúp tăng minh bạch tài chính, phòng chống tham nhũng và rửa tiền một cách hiệu quả hơn.
3.2. Thúc Đẩy Đổi Mới Sáng Tạo và Phát Triển Hệ Sinh Thái Blockchain-Fintech
Thị trường tài sản số được hợp pháp hóa sẽ thu hút đầu tư mạnh mẽ cho các dự án đổi mới số và startup blockchain. Với thị trường Blockchain Fintech toàn cầu dự kiến đạt 31,84 tỷ USD vào năm 2029 với tốc độ tăng trường CAGR 46,92%, Việt Nam có cơ hội trở thành một trung tâm công nghệ quan trọng trong khu vực.
Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường tiềm năng nhất cho blockchain nhờ tỷ lệ dân số trẻ cao, tầng lớp trung lưu tăng trưởng và chính phủ ủng hộ khởi nghiệp. Điều này tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của hệ sinh thái blockchain-fintech trong nước.
3.3. Bảo Vệ Nhà Đầu Tư và Quyền Sở Hữu
Việc cấp phép và giám sát các sàn giao dịch tiền số sẽ bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhà đầu tư, từ đó tăng niềm tin và sự đồng thuận xã hội. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Việt Nam có số lượng người sở hữu tài sản số đông thứ hai thế giới.
Khung pháp lý rõ ràng sẽ giảm thiểu rủi ro mất tài sản và tạo môi trường đầu tư an toàn, thu hút cả nhà đầu tư cá nhân lẫn tổ chức.
3.4. Mở Rộng Kênh Huy Động Vốn và Phát Triển Kinh Tế Số
Sàn giao dịch được cấp phép mở ra khả năng các doanh nghiệp phát hành tài sản số để huy động vốn hợp pháp, thúc đẩy sản xuất kinh doanh và hội nhập toàn cầu. Đây là kênh hỗ trợ tài chính mới có tiềm năng lớn cho nền kinh tế số Việt Nam.
Sự tích hợp công nghệ Blockchain và AI không chỉ giúp tối ưu hóa chi phí giao dịch mà còn tạo động lực thu hút nguồn vốn quốc tế, mở ra cơ hội phát triển vượt bậc cho nền kinh tế số.
3.5. Bắt Kịp Xu Hướng Toàn Cầu và Nâng Cao Vị Thế Quốc Gia
Việc hợp pháp hóa tiền số giúp Việt Nam thoát khỏi “vùng xám pháp lý”, đồng bộ với xu hướng quản lý tài sản mã hóa của các nước phát triển như Singapore, Thái Lan. Điều này sẽ nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị số toàn cầu và tránh tình trạng tụt hậu so với các nước trong khu vực.
4. Đâu là Chiến Lược giúp Tiền số Việt Nam Nắm Bắt Cơ Hội?
Để tận dụng tối đa những cơ hội và vượt qua thách thức, Việt Nam cần:
- Xây dựng khung pháp lý chặt chẽ và nhất quán: Hoàn thiện các văn bản hướng dẫn chi tiết, đảm bảo tính đồng bộ và khả thi trong thực tế.
- Ứng dụng công nghệ giám sát tiên tiến: Đầu tư vào công nghệ phân tích blockchain để giám sát minh bạch các giao dịch và chống các hoạt động bất hợp pháp.
- Nâng cao nhận thức và kiến thức: Trang bị kiến thức tài chính-công nghệ cho nhà đầu tư, tạo môi trường đầu tư thông minh và có trách nhiệm.
- Tăng cường hợp tác quốc tế: Hợp tác trong trao đổi, chia sẻ dữ liệu, tiêu chuẩn kỹ thuật và truy vết dòng tiền với các nước có kinh nghiệm.
5. Kết Luận
Với việc chính thức hợp pháp hóa tiền số từ năm 2026, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để trở thành một trung tâm blockchain-fintech quan trọng trong khu vực. Mặc dù còn nhiều thách thức về mặt pháp lý, công nghệ và quản lý, nhưng với chiến lược phù hợp và sự quyết tâm của chính phủ, Việt Nam hoàn toàn có thể phát triển thị trường tài sản số minh bạch, an toàn và cạnh tranh bền vững.
Đối với các nhà quản lý công nghệ và nhà đầu tư blockchain, đây là thời điểm vàng để chuẩn bị cho một giai đoạn phát triển mới của tiền số Việt Nam. Sự kết hợp giữa quy mô thị trường khổng lồ, lực lượng lao động trẻ am hiểu công nghệ và chính sách hỗ trợ của nhà nước sẽ tạo nên một môi trường đầu tư đầy tiềm năng trong những năm tới.
Bài viết độc quyền bởi Ông Lê Thanh Hải – Chuyên gia Công nghệ số – Data – AI ngành Tài chính Ngân hàng
Chuyên gia trong lĩnh vực Tài chính Ngân hàng với 15 năm kinh nghiệm, ,o mối phối hợp của nhiều đối tác lớn như IBM, Oracle, AWS, Microsoft, Fujitsu. Chuyên gia tư vấn về giải pháp Data – AI trong lĩnh vực ngân hàng – tài chính, phát triển các giải pháp nền tảng của ngân hàng tại Nhật Bản và Việt Nam. Ứng dụng xây dựng hệ thống thẻ thanh toán tại ngân hàng SHB
