Toàn cảnh ứng dụng AI trong kế toán: Công nghệ, lợi ích và thách thức

Trong kỷ nguyên số, việc ứng dụng AI trong kế toán đang dần trở thành xu hướng tất yếu. Từ tự động hóa tác vụ đến hỗ trợ phân tích tài chính, trí tuệ nhân tạo không chỉ giúp kế toán viên tiết kiệm thời gian mà còn nâng cao độ chính xác và hiệu quả công việc.

1. Ứng dụng AI trong kế toán là gì?

Ứng dụng AI trong kế toán là việc sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo để tự động hóa các quy trình kế toán truyền thống như nhập liệu, kiểm toán, lập báo cáo hay xử lý hồ sơ thuế. AI giúp máy móc học từ dữ liệu, phân tích giao dịch, phát hiện sai sót hoặc gian lận, từ đó hỗ trợ kế toán viên ra quyết định tài chính nhanh và chính xác hơn.

AI có thể hỗ trợ nhiều tác vụ trong kế toán, từ tự động hóa đến phân tích nâng cao, cụ thể như:

• Xử lý hóa đơn và quản lý chi phí: AI kết hợp RPA giúp tự động tiếp nhận, đối chiếu, mã hóa và thanh toán hóa đơn; giảm sai sót, rút ngắn thời gian xử lý.
• Phân tích dữ liệu kế toán: AI phát hiện điểm bất thường trong báo cáo tài chính, đánh giá xu hướng chi tiêu, gợi ý tiết kiệm chi phí và tối ưu hiệu suất.
• Kiểm toán và phát hiện gian lận: AI hỗ trợ lập kế hoạch kiểm toán, phân tích dữ liệu và phát hiện sai lệch để điều tra.
• Dự báo tài chính: AI phân tích dữ liệu lịch sử và yếu tố thị trường để dự báo dòng tiền, doanh thu và chi phí.
• Tối ưu giá bán: AI đề xuất giá động theo nhu cầu thị trường, giúp doanh nghiệp định giá hiệu quả hơn.
• Tạo báo cáo và trợ lý kỹ thuật số: Các công cụ AI như ChatGPT hỗ trợ soạn email, báo cáo tài chính, lập kế hoạch họp và ra quyết định nhanh.
• Tuân thủ và nghiên cứu quy định: AI hỗ trợ tra cứu quy định kế toán, thuế và báo cáo theo chuẩn toàn cầu.
• Lập kế hoạch chiến lược: AI hỗ trợ tạo mô hình tài chính để đánh giá rủi ro, cơ hội và định hướng dài hạn.

2. Lợi ích khi ứng dụng AI vào kế toán

Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong kế toán không chỉ tự động hóa quy trình mà còn mang lại lợi ích thiết thực về độ chính xác, tốc độ xử lý và khả năng hỗ trợ ra quyết định tài chính hiệu quả hơn.

2.1. Tự động hóa các nhiệm vụ lặp đi lặp lại

Theo báo cáo của McKinsey, kế toán tổng quát là một trong những lĩnh vực có nhiều công việc dễ tự động hóa nhất hiện nay. Nhờ khả năng xử lý nhanh và chính xác các tác vụ như nhập liệu, phân loại giao dịch hay đối chiếu tài khoản, AI giúp giảm sai sót, tiết kiệm thời gian và tạo điều kiện để kế toán viên tập trung vào phân tích, hoạch định.

Một ví dụ điển hình là Accountancy Cloud – một startup kế toán công nghệ chuyên cung cấp dịch vụ kế toán và phần mềm liên quan tại Anh đã ứng dụng AI để tự động hóa việc phân loại giao dịch tài chính trong phần mềm kế toán. Hệ thống sau khi triển khai đạt độ chính xác 95–98%, giúp giảm công việc thủ công, tăng tốc độ xử lý và cải thiện độ chính xác.

2.2. Độ chính xác được cải thiện và giảm thiểu lỗi

AI nâng cao độ chính xác trong kế toán nhờ khả năng xử lý dữ liệu nhất quán, không bị ảnh hưởng bởi cảm tính. Hệ thống có thể tự động phát hiện sai lệch, chuẩn hóa quy trình, từ đó giảm lỗi nhập liệu và tăng độ tin cậy của báo cáo tài chính. Đây là yếu tố then chốt với doanh nghiệp khi cần đưa ra quyết định chiến lược dựa trên dữ liệu chính xác, kịp thời.

2.3. Thông tin tài chính theo thời gian thực

Trí tuệ nhân tạo giúp doanh nghiệp phân tích dữ liệu tài chính theo thời gian thực, thay thế quy trình báo cáo định kỳ. Nhờ đó, tổ chức có thể theo dõi dòng tiền, chi phí và lợi nhuận tức thì, nâng cao khả năng phản ứng trước biến động tài chính.

Theo JP Morgan – một trong những hãng dịch vụ tài chính lâu đời nhất thế giới, AI đang cách mạng hóa dự báo dòng tiền bằng cách khai thác dữ liệu từ nhiều nguồn, giúp tăng độ chính xác và hỗ trợ lãnh đạo đưa ra quyết định tài chính kịp thời, chiến lược hơn.

2.4. Tiết kiệm chi phí và khả năng mở rộng

Ứng dụng AI giúp giảm chi phí bằng cách tự động hóa các tác vụ thủ công, tinh gọn bộ máy vận hành mà vẫn hiệu quả. AI cũng xử lý tốt dữ liệu lớn, hỗ trợ mở rộng hoạt động mà không cần tăng nguồn lực, nâng cao tính linh hoạt trong môi trường kinh doanh biến động.

Theo Khảo sát CFO Trung Âu  của Deloitte (2019), doanh nghiệp ứng dụng AI ghi nhận hiệu quả tăng 40% và tiết kiệm chi phí tới 46% – minh chứng rõ ràng cho tiềm năng công nghệ này trong nâng cao hiệu suất tài chính.

3. Các ứng dụng AI cụ thể trong nghiệp vụ kế toán

Từ những tác vụ lặp đi lặp lại đến phân tích dữ liệu chuyên sâu, AI đang hiện diện ngày càng rõ nét trong từng khâu của nghiệp vụ kế toán. Dưới đây là một số ứng dụng tiêu biểu:

3.1. Cách Big4 ứng dụng AI trong nghiệp vụ kế toán

Dưới đây là cách Big4 (gồm Deloitte, EY, PwC và KPMG) đang ứng dụng AI vào nghiệp vụ kế toán nhằm nâng cao hiệu quả công việc và mang lại giá trị vượt trội cho khách hàng:

• Deloitte triển khai C Suite AI™ dành cho CFO, sử dụng mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) để tự động hóa các quy trình tài chính như lập kế hoạch, báo cáo, quan hệ nhà đầu tư và dịch vụ khách hàng. Công cụ này giúp CFO trả lời nhanh, tạo bản nháp tài liệu và tinh giản vận hành tài chính.
• EY ứng dụng AI trong kiểm toán để xử lý dữ liệu phi cấu trúc như hợp đồng, đồng thời phân tích tập dữ liệu lớn nhằm phát hiện sai sót trọng yếu và dấu hiệu gian lận.
• PwC sử dụng GenAI để tăng 20-50% năng suất phát triển phần mềm nội bộ, từ tổng hợp dữ liệu đến kiểm tra mã và soạn tài liệu. Nhân viên và khách hàng được hỗ trợ bởi phiên bản doanh nghiệp của ChatGPT-4o.
• KPMG triển khai khung AI đáng tin cậy, hỗ trợ khách hàng thiết kế và sử dụng giải pháp AI một cách có trách nhiệm và đạo đức, góp phần xây dựng lòng tin và mối quan hệ bền vững.

Những ứng dụng này cho thấy Big4 không chỉ theo kịp mà còn dẫn đầu làn sóng chuyển đổi số kế toán – kiểm toán.

3.2. Cách các công ty kế toán vừa và nhỏ ứng dụng AI trong nghiệp vụ kế toán

Dù không sở hữu nguồn lực tài chính và công nghệ mạnh như các tập đoàn lớn, nhiều công ty kế toán nhỏ vẫn tích cực ứng dụng AI để nâng cao năng lực cạnh tranh.
Theo nghiên cứu của Thomson Reuters, năm ứng dụng AI phổ biến nhất trong lĩnh vực kế toán – thuế hiện nay gồm:

• Tự động ghi sổ kế toán: AI hỗ trợ phân loại chi phí, đối chiếu tài khoản và lập báo cáo nhanh, nhất quán, giảm sai sót thủ công.
• Tra cứu thuế: AI tích hợp trong công cụ tìm kiếm chuyên ngành, giúp truy xuất thông tin chính xác từ kho dữ liệu do chuyên gia biên soạn.
• Lập tờ khai thuế: AI trích xuất dữ liệu từ nhiều nguồn, hỗ trợ xác định khoản khấu trừ hợp lý, đảm bảo tuân thủ và tối ưu nghĩa vụ thuế.
• Tư vấn thuế: AI phân tích dữ liệu và dự đoán tác động tài chính, giúp chuyên viên xây dựng kế hoạch thuế chiến lược cho cá nhân và doanh nghiệp.
• Rà soát tài liệu: AI tóm tắt nội dung hợp đồng, hóa đơn và phát hiện bất thường, tăng độ chính xác trong kiểm toán và tuân thủ.

5. Thách thức khi triển khai AI trong kế toán

AI mang lại nhiều lợi ích cho kế toán nhưng cũng đi kèm không ít thách thức.

• Rủi ro về bảo mật và quyền riêng tư: Dữ liệu tài chính rất nhạy cảm, dễ bị rò rỉ nếu thiếu kiểm soát chặt chẽ.
• Vấn đề đạo đức và tuân thủ: Bao gồm minh bạch, trách nhiệm và độ chính xác. AI có thể đưa ra kết quả sai lệch nếu không được giám sát kỹ, ảnh hưởng đến báo cáo tài chính và nghĩa vụ thuế. Theo nghiên cứu từ bài viết “The Role of Artificial Intelligence in Eliminating Accounting Errors” (2024), AI có thể đề xuất sai nếu dữ liệu đầu vào không chính xác, gây hậu quả nghiêm trọng trong kê khai thuế và lập báo cáo.
• Rủi ro pháp lý và chiến lược: Theo Deloitte, các tổ chức cần sớm xây dựng khung quản trị AI, đào tạo nhân sự và chuẩn bị trước những thay đổi pháp lý đang diễn ra nhanh chóng.

6. Dự đoán xu hướng ứng dụng AI kế toán trong tương lai

Trong những năm gần đây, AI đã khẳng định vai trò quan trọng trong kế toán. Theo khảo sát từ Karbon, các chuyên gia kế toán đang ứng dụng AI chủ yếu trong ba lĩnh vực: giao tiếp, tự động hóa và ghi biên bản họp. Cụ thể:

• 64% kế toán viên dùng AI để soạn email, điều chỉnh giọng văn – tăng 4% so với năm trước.
• 41% tận dụng AI để tự động hóa quy trình, tiết kiệm thời gian và tập trung vào các nhiệm vụ chiến lược.
• 40% sử dụng AI để ghi chép họp và tạo mục hành động – tăng 12%, cho thấy mức độ tin cậy ngày càng cao.

Khảo sát từ Karbon Magazine cũng ghi nhận nhiều con số đáng chú ý:

• 85% chuyên gia cho rằng tốc độ và hiệu quả là lợi ích lớn nhất; tiếp theo là giảm lỗi (68%) và tự động hóa (65%).
• 56% tin rằng doanh nghiệp sẽ sụt giảm giá trị nếu không ứng dụng AI – cho thấy đây là yếu tố chiến lược trong cạnh tranh.

Dự báo, AI sẽ tiếp tục giữ vai trò trung tâm trong ngành kế toán – từ vận hành đến phân tích tài chính, dự báo xu hướng và khuyến nghị chiến lược. Các công ty đầu tư vào AI sẽ có lợi thế rõ rệt, đặc biệt khi 76% sinh viên mới tốt nghiệp ưu tiên làm việc tại doanh nghiệp ứng dụng công nghệ tiên tiến.

7. FPT IS song hành cùng doanh nghiệp ứng dụng AI & tự động hóa giúp tối ưu quản lý tài chính – kế toán

FPT hiện sở hữu hệ sinh thái giải pháp tài chính – kế toán mạnh mẽ, giúp doanh nghiệp Việt và quốc tế tối ưu hóa quy trình báo cáo tài chính, tự động hóa và quản trị dữ liệu hiệu quả như FPT.eInvoice – Hóa đơn điện tử, FPT.ePIT – Phần mềm chứng từ khấu trừ thuế TNCN, FPT.eSign – Chữ ký số… nổi bật là Akabot – Giải pháp ứng dụng AI và RPA giúp doanh nghiệp tự động hóa thông minh các nghiệp vụ tài chính – kế toán như:

• Đối soát hóa đơn
• Xử lý khoản phải thu/phải trả
• Xuất hóa đơn
• Quản lý dòng tiền
• Tuân thủ thuế
• Quản lý chi phí
• Lập báo cáo tài chính

Akabot tự hào được đồng hành cùng nhiều doanh nghiệp trong hành trình tối ưu vận hành như PJICO, Central Retail Vietnam, Vietinbank, IEC Group…Với PJICO, trước đây, doanh nghiệp từng xử lý hàng ngàn hóa đơn mỗi ngày theo quy trình thủ công, gây tốn thời gian và dễ sai sót. Nhằm tối ưu hóa, PJICO đã hợp tác với akaBot để tự động hóa toàn bộ quy trình. Hệ thống tự động trích xuất, kiểm tra, đối chiếu và lưu trữ hóa đơn theo chuẩn. Kết quả, thời gian xử lý mỗi hóa đơn giảm từ 15 phút xuống còn 3 phút, tiết kiệm 80% thời gian và giảm sai sót đến 99,9%.

Ứng dụng AI trong kế toán không chỉ là nâng cấp công nghệ, mà còn là giải pháp chiến lược giúp doanh nghiệp tăng tốc chuyển đổi số trong tài chính. Với hệ sinh thái sản phẩm đa dạng như FPT.eInvoice, FPT.ePIT, FPT.TVAN, FPT Digital Accounting, Akabot… FPT IS không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định pháp luật mà còn tự động hóa các tác vụ như xuất – nhận hóa đơn điện tử, đối soát hóa đơn, quản lý chứng từ khấu trừ thuế TNCN, tối ưu quy trình kế toán đầu vào…

Những giải pháp này đang mở đường cho việc tích hợp AI, qua đó tăng hiệu quả vận hành, giảm sai sót và nâng cao năng suất cho bộ phận kế toán. Nếu Quý doanh nghiệp cần tư vấn thêm về giải pháp, vui lòng để lại thông tin liên hệ TẠI ĐÂY, đội ngũ chuyên gia FPT IS sẽ chủ động kết nối trong thời gian sớm nhất.