ESG trong ngân hàng và tầm quan trọng của quản lý mua sắm

Theo báo cáo thường niên ngành ngân hàng toàn cầu năm 2022 của McKinsey, ESG không chỉ giúp cải thiện năng lực quản trị rủi ro, nâng cao hiệu quả vận hành với các ngân hàng mà còn là cầu nối giúp tổ chức tiến gần hơn tới các chuẩn mực quốc tế và xu hướng phát triển bền vững. Trong bối cảnh đó, các hoạt động mua sắm ngân hàng được coi là một điểm chạm chiến lược trong bức tranh ESG tổng thể – nơi phản ánh rõ nét cam kết của tổ chức đối với môi trường, xã hội và quản trị.

Chính vì vậy, việc cải tiến các quy trình quản lý mua hàng để tối ưu vận hành và tích hợp định hướng ESG là một nước đi cần thiết, góp phần tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững, tăng khả năng tuân thủ và khẳng định cam kết của ngân hàng với những giá trị ESG.

1. ESG trong ngân hàng: Bài toán vận hành trong kỷ nguyên bền vững

Theo Roland Berger, các chỉ số ESG trong ngành ngân hàng đã tăng trưởng đáng 79% (Roland Berger, 2020), trong cả ba hạng mục từ năm 2002 đến năm 2020. Xu hướng này phản ánh sự chuyển dịch rõ nét trong tư duy của các tổ chức tài chính – từ việc coi ESG là một yêu cầu tuân thủ, sang việc tích hợp nó như một phần cốt lõi trong chiến lược vận hành. Các ngân hàng không chỉ áp dụng ESG để nâng cao tính minh bạch và quản lý rủi ro, mà còn xem đây là nền tảng để gia tăng năng lực cạnh tranh, thu hút đầu tư và xây dựng lòng tin với khách hàng. Từng hạng mục của ESG đã trở thành một phần không thể thiếu trong việc đánh giá năng lực điều hành, tính linh hoạt và cam kết của ngân hàng với phát triển bền vững.

Nhiều ngân hàng đang đặt ESG lên vị trí ưu tiên trong chiến lược phát triển.

E – Environmental (Môi trường):
Trụ cột này tập trung vào cách tổ chức giảm thiểu tác động đến môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Mặc dù không trực tiếp phát thải như các ngành công nghiệp, ngân hàng vẫn có ảnh hưởng lớn thông qua các quyết định tài trợ các dự án xanh và năng lượng thay thế. Tuy nhiên, các dự án như vậy thường có mô hình kinh tế phức tạp và tiềm ẩn nhiều rủi ro tín dụng – đặc biệt là trong các dự án xanh, nơi dòng tiền phụ thuộc vào yếu tố tự nhiên và chính sách hỗ trợ; do đó, đòi hỏi năng lực tài chính và chuyên môn ở mức độ mà chỉ một số ngân hàng lớn mới có thể đáp ứng (McKinsey, 2022). Một hướng tiếp cận phổ biến hơn về góc độ môi trường của các ngân hàng là tập trung vào việc cắt giảm tiêu thụ nhiên liệu, giảm thiểu các tác động về môi trường trong các quy trình vận hành.
S – Social (Xã hội):
Trong khuôn khổ ESG, yếu tố xã hội đóng vai trò vô cùng lớn đối với ngành ngân hàng, thể hiện qua các cam kết về trách nhiệm xã hội, công bằng và con người. Một trong những ưu tiên hàng đầu là thúc đẩy tài chính toàn diện và đầu tư vào phát triển cộng đồng, thông qua việc mở rộng tiếp cận dịch vụ tài chính cho người thu nhập thấp, nhóm yếu thế và doanh nghiệp siêu nhỏ, đồng thời triển khai các hoạt động hỗ trợ giáo dục, khởi nghiệp và an sinh xã hội. Bên cạnh đó, các ngân hàng cần đảm bảo quyền lợi khách hàng, từ minh bạch thông tin, bảo mật dữ liệu đến xử lý khiếu nại công bằng. Ở góc độ vận hành, việc xây dựng môi trường làm việc bình đẳng, đa dạng và hỗ trợ nhân viên và lựa chọn các đối tác, nhà cung cấp dựa trên tiêu chí trách nhiệm xã hội cũng là một phần không thể thiếu trong chiến lược phát triển bền vững.
G – Governance
Quản trị là yếu tố cốt lõi giúp đảm bảo hoạt động của ngân hàng diễn ra một cách minh bạch, có trách nhiệm và phù hợp với các chuẩn mực đạo đức trong ngành tài chính và các tiêu chuẩn ESG. Một hệ thống quản trị hiệu quả bắt đầu từ việc thiết lập hội đồng quản trị độc lập, đa dạng và có đủ năng lực giám sát các vấn đề liên quan đến rủi ro và phát triển bền vững. Đồng thời, các ngân hàng cần đảm bảo tính minh bạch trong toàn bộ hoạt động thông qua việc công bố đầy đủ và kịp thời các thông tin tài chính và phi tài chính, đặc biệt là các chỉ số liên quan đến như phát thải, đa dạng nhân sự và tiến độ chuyển đổi xanh.

2. Lợi ích của ESG đối với ngân hàng

ESG không chỉ tạo tác động tích cực đến môi trường và xã hội, mà còn mang lại nhiều giá trị thiết thực cho ngành ngân hàng. Việc có một chiến lược phát triển bền vững phù hợp góp phần củng cố vị thế và năng lực cạnh tranh của các ngân hàng trong bối cảnh thị trường ngày càng xem trọng các đánh giá về xã hội, môi trường và quản trị.

• Củng cố uy tín thương hiệu: ESG góp phần củng cố uy tín thương hiệu của ngân hàng trong mắt công chúng và các bên liên quan (KPMG, 2021). Khi ngân hàng thể hiện cam kết rõ ràng với các giá trị bền vững như bảo vệ môi trường, công bằng xã hội và minh bạch trong quản trị, họ xây dựng được hình ảnh tích cực, từ đó tạo dựng lòng tin và sự trung thành từ khách hàng, đối tác và cộng đồng.
• Gia tăng lợi nhuận: Hơn nữa, việc có một chiến lược phát triển bền vững phù hợp sẽ giúp các ngân hàng gia tăng lợi nhuận một cách đáng kể. Theo McKinsey (2019), doanh nghiệp có hồ sơ ESG tốt thường được người tiêu dùng và nhà đầu tư ưu tiên lựa chọn, từ đó giúp mở rộng thị phần và thâm nhập các thị trường mới. Thậm chí, một báo cáo về ESG của KPMG vào năm 2022 chỉ ra rằng khách hàng sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho các sản phẩm và dịch vụ đáp ứng tốt các yêu cầu về môi trường, xã hội và minh bạch quản trị.

Khách hàng sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho các sản phẩm và dịch vụ bền vững (KPMG, 2022)

• Giảm thiểu chi phí vận hành: Việc tối ưu hóa lợi nhuận không chỉ đến từ gia tăng doanh thu, mà còn bắt nguồn từ khả năng kiểm soát và cắt giảm chi phí vận hành. Những giải pháp như số hóa quy trình, sử dụng năng lượng tiết kiệm, hạn chế tiêu thụ giấy và cải thiện quản lý chuỗi cung ứng giúp ngân hàng vận hành tinh gọn hơn, đồng thời giảm lãng phí và phát thải trong dài hạn. Nhờ đó, ESG không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn đòn bẩy giúp các ngân hàng tối ưu quy trình vận hành theo hướng tiết kiệm và bền vững.
• Quản trị rủi ro toàn diện cho ngân hàng: Việc tuân thủ các quy định ngày càng chặt chẽ về môi trường, xã hội và quản trị giúp ngân hàng hạn chế rủi ro pháp lý, giảm thiểu các sự cố danh tiếng, và kiểm soát tốt hơn các rủi ro tín dụng hoặc danh tiếng liên quan đến khách hàng hoặc dự án không đạt chuẩn bền vững. Không những thế, báo cáo của McKinsey (2019) cho thấy ESG cũng giúp ngân hàng chủ động thích ứng với sự thay đổi của chính sách và yêu cầu từ cơ quan quản lý, qua đó tăng độ an toàn và ổn định trong hoạt động dài hạn, giảm thiểu các rủi ro liên liên quan đến pháp lý.

3. Quản lý mua sắm hiệu quả: Đòn bẩy thúc đẩy phát triển bền vững cho ngân hàng

Trong bối cảnh các chiến lược ESG ngày càng được chú trọng trong nhiều tổ chức tài chính và ngân hàng, hoạt động mua sắm không còn chỉ là một quy trình vận hành đơn thuần, mà đã trở thành một công cụ chiến lược góp phần hiện thực hóa các mục tiêu phát triển bền vững. Theo Roland Berger (2024), hoạt động mua sắm nội bộ đóng vai trò thiết yếu trong việc cải thiện hiệu quả ESG trên cả ba phương diện môi trường, xã hội và quản trị.

Mua sắm giữ vai trò cốt lõi trong triển khai các chiến lược ESG (Roland Berger, 2024).

Về môi trường, hoạt động mua sắm có thể đóng góp thiết thực vào mục tiêu phát triển bền vững của ngân hàng thông qua việc tối ưu hóa quy trình và lựa chọn đối tác phù hợp. Việc cải tiến quy trình mua sắm, cắt giảm các bước thừa và lặp lại giúp giảm thiểu sự lãng phí tài nguyên và năng lượng. Đồng thời, ưu tiên hợp tác với các nhà cung cấp áp dụng quy trình sản xuất thân thiện với môi trường sẽ giúp các ngân hàng từng bước hạn chế tác động tiêu cực đến hệ sinh thái.

Về xã hội, mua sắm đóng vai trò trong việc lan tỏa giá trị nhân văn và trách nhiệm xã hội của ngân hàng đến toàn bộ chuỗi cung ứng. Điều này thể hiện ở việc xây dựng mối quan hệ bền vững với các nhà cung cấp vừa và nhỏ, thúc đẩy bình đẳng cơ hội, đảm bảo điều kiện làm việc an toàn, và tôn trọng quyền con người trong suốt vòng đời sản phẩm và dịch vụ. Việc lựa chọn đối tác không chỉ dựa trên yếu tố giá cả, mà còn cần xét đến tác động xã hội tích cực mà họ mang lại – từ việc tạo việc làm địa phương đến thúc đẩy đa dạng và hòa nhập.

Về quản trị, hoạt động mua sắm là điểm chạm quan trọng để đảm bảo tính minh bạch, tuân thủ và kiểm soát nội bộ. Việc thiết lập các quy trình phê duyệt rõ ràng, đánh giá định kỳ hiệu quả nhà cung cấp, và tích hợp các tiêu chí đạo đức kinh doanh vào chính sách đấu thầu giúp ngân hàng kiểm soát rủi ro trong chuỗi cung ứng, đồng thời hạn chế các hành vi gian lận hoặc xung đột lợi ích. Bên cạnh đó, việc công bố thông tin về nhà cung cấp và tác động ESG của họ cũng góp phần củng cố niềm tin từ phía cổ đông và các bên liên quan.

Tuy nhiên, việc tích hợp ESG vào hoạt động mua sắm ngân hàng không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Theo McKinsey, nhiều tổ chức vẫn đang đối mặt với những rào cản đáng kể như hạ tầng công nghệ chưa đáp ứng, hệ thống dữ liệu phân mảnh, thiếu khả năng truy xuất thông tin ESG của nhà cung cấp, cũng như chưa có bộ tiêu chuẩn chung để đánh giá tính bền vững trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Điều này khiến các ngân hàng gặp khó trong việc đưa ESG trở thành tiêu chí trong quy trình mua sắm.

Các ngân hàng đang gặp nhiều rào cản trong việc triển khai giải pháp ESG (McKinsey, 2022)

Chính vì vậy, việc cải tiến các quy trình mua sắm – thậm chí đổi mới toàn diện và chuyển đổi số – đang ngày càng được xem là bước đi cần thiết để giúp ngân hàng áp dụng hiệu quả các mục tiêu ESG vào vận hành thực tế. Theo BCG, một nền tảng số để lưu trữ và quản lý thông tin trong chuỗi cung ứng sẽ đóng vai trò then chốt trong việc giúp doanh nghiệp đánh giá rủi ro, theo dõi tuân thủ và nâng cao minh bạch liên quan đến ESG.

Ngoài ra, số hóa quy trình mua sắm có thể cắt giảm các công đoạn không cần thiết và tối ưu hóa toàn bộ chuỗi vận hành. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm tài nguyên và năng lượng mà còn góp phần giảm thiểu tác động đến môi trường, từ đó nâng cao vị thế của các ngân hàng trong bối cảnh bền vững.

Bên cạnh đó, số hóa nền tảng mua sắm chính là bước đệm hoàn hảo để tiến tới ứng dụng các công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI). Theo KPMG, AI có thể giúp doanh nghiệp thu thập, xử lý và chuẩn hóa dữ liệu ESG với tốc độ và độ chính xác vượt trội, từ đó nâng cao khả năng giám sát và ra quyết định. AI cũng đóng vai trò trong việc nhận diện rủi ro, kiểm tra tính nhất quán của dữ liệu từ nhà cung cấp và dự báo xu hướng phát triển bền vững.

Theo báo cáo ESG năm 2022 của JPMorgan Chase, ESG đang là một ưu tiên chiến lược ưu tiên xuyên suốt, được ngân hàng này tích hợp sâu vào nhiều hoạt động quan trọng như quản trị rủi ro, quan hệ đối tác và vận hành nội bộ. Về môi trường, họ chú trọng giảm phát thải từ hoạt động nội bộ, hỗ trợ các dự án năng lượng tái tạo và thúc đẩy chuyển dịch sang nền kinh tế carbon thấp. Trên phương diện xã hội, ngân hàng bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tài chính, phát triển cộng đồng, đảm bảo bình đẳng và đầu tư vào nguồn nhân lực. Về quản trị, họ tăng cường giám sát hội đồng quản trị, xử lý rủi ro ESG, tuân thủ đạo đức và nâng cao minh bạch trong các chính sách và hoạt động kinh doanh.

Các tiêu chí ESG của JP Morgan Chase (2022)

Đối với các tiêu chí trên, việc số hóa nền tảng mua sắm giúp ngân hàng tăng cường quản trị minh bạch nhờ hệ thống phê duyệt rõ ràng, truy xuất dữ liệu nhanh chóng và kiểm soát nội bộ chặt chẽ. Công nghệ số cũng hỗ trợ đánh giá rủi ro hiệu quả hơn, thông qua khả năng phân tích dữ liệu nhà cung cấp theo các yếu tố môi trường và con người, đồng thời đánh giá sự minh bạch và tuân thủ của họ đối với các cam kết ESG. Hơn nữa, nền tảng số góp phần cắt giảm tài nguyên và loại bỏ thao tác thừa, hướng đến mô hình vận hành tinh gọn, tiết kiệm và bền vững.

4. PROCUVA – Giải pháp mua sắm số bền vững cho ngân hàng

PROCUVA – nền tảng phần mềm mua sắm trực tuyến do FPT phát triển – đang trở thành công cụ chiến lược giúp các ngân hàng hiện thực hóa cam kết phát triển bền vững. Hệ thống này không chỉ số hóa toàn bộ quy trình mua sắm mà còn tích hợp các tiêu chí ESG, từ kiểm soát nội bộ minh bạch đến lựa chọn nhà cung cấp có trách nhiệm. Nhờ đó, các ngân hàng có thể tối ưu vận hành, giảm thiểu rủi ro và nâng cao năng lực ESG theo chuẩn quốc tế. Chính vì vậy, việc triển khai giải pháp mua sắm số PROCUVA giúp các ngân hàng từng bước hình thành một hệ sinh thái chuỗi cung ứng minh bạch, công bằng và thân thiện với môi trường.

Giải pháp mua sắm số PROCUVA giúp các ngân hàng tích hợp các tiêu chí ESG vào các hoạt động mua sắm

Trước hết, hệ thống góp phần nâng cao chuẩn mực quản trị bằng cách đảm bảo toàn bộ quy trình mua sắm được thực hiện minh bạch, có kiểm soát và tuân thủ đầy đủ quy định nội bộ cũng như chuẩn mực ESG. Các luồng phê duyệt được phân cấp rõ ràng theo từng bộ phận, tiêu chí và hạn mức ngân sách, đồng thời toàn bộ lịch sử giao dịch đều được lưu trữ trên hệ thống nhằm tăng tính truy xuất và trách nhiệm giải trình. Khả năng tổng hợp và phân tích dữ liệu theo thời gian thực giúp ngân hàng đánh giá rủi ro chuỗi cung ứng, theo dõi hiệu quả mua sắm, và hỗ trợ lập báo cáo ESG chính xác, đầy đủ.

PROCUVA còn hỗ trợ ngân hàng lựa chọn các nhà cung cấp thân thiện với môi trường thông qua bộ tiêu chí tùy chỉnh, đồng thời cung cấp dữ liệu để đo lường và kiểm soát lượng phát thải phát sinh trong chuỗi giá trị. Việc số hóa và tối giản quy trình vận hành giúp giảm đáng kể nhu cầu sử dụng tài nguyên và lượng phát thải liên quan đến các hoạt động thủ công truyền thống. Với khả năng tích hợp linh hoạt, giao diện thân thiện và các công cụ phân tích chuyên sâu, PROCUVA không chỉ tối ưu hiệu quả hoạt động mà còn tạo nền tảng vững chắc để ngành ngân hàng tiến tới phát triển bền vững một cách thực chất, toàn diện và có thể kiểm chứng.

PROCUVA hỗ trợ ngân hàng tích hợp các tiêu chí ESG, bao gồm yếu tố môi trường và đa dạng hóa, vào quá trình lựa chọn nhà cung cấp, từ đó ưu tiên các đối tác có cam kết phát triển bền vững. Điều này giúp hệ sinh thái cung ứng không chỉ tuân thủ các yêu cầu pháp lý mà còn đóng góp tích cực vào mục tiêu phát triển xanh và toàn diện của ngành. Đồng thời, nền tảng cung cấp công cụ theo dõi và chấm điểm hiệu suất ESG của nhà cung cấp dựa trên dữ liệu thực tế, giúp ngân hàng đánh giá rủi ro và ra quyết định một cách khách quan, minh bạch. Các báo cáo được hệ thống hóa và trực quan hóa theo thời gian thực, giúp các bộ phận quản lý đánh giá và lựa chọn nhà cung cấp phù hợp với định hướng bền vững.