Giao dịch tài chính ngân hàng thời 4.0

Ngày 28/06/2024

Hiện nay, xã hội có thể mở tài khoản online, mở thẻ (debit/credit), vay online trong vòng 1 giờ, thực hiện giao dịch chuyển khoản/thanh toán không cần mật khẩu, ký hợp đồng điện tử với ngân hàng trong vòng vài phút…. Để làm được điều này thì từ Quốc Hội, Chính Phủ đến bộ ban ngành như NHNN và bộ TT&TT ra các nghị định, quy định để có thể áp dụng CNTT vào việc chuyển đổi số trong nhiều lĩnh vực nhất là tài chính, ngân hàng. Cũng như việc các công ty công nghệ lớn ở Việt Nam như FPT, Viettel, CMC, VNPT… đã có các giải pháp phù hợp để mang lại trải nghiệm tốt hơn cho khách hàng, giúp Ngân hàng chuyển đổi số một cách mạnh mẽ hơn.

1. Cơ sở pháp lý

1.1. Nghị định 87/2019/NĐ-CP:

Ngân hàng được quyết định gặp mặt trực tiếp hoặc không gặp mặt trực tiếp khách hàng khi lần đầu thiết lập mối quan hệ. Trường hợp không gặp mặt trực tiếp khách hàng, phải đảm bảo có các biện pháp, hình thức và công nghệ để nhận biết và xác minh khách hàng

1.2. Quyết định 149/QĐ-TTg:

Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt (01/2020): Cho phép áp dụng quy trình nhận biết khách hàng đơn giản và gián tiếp từ xa bằng phương thức điện tử trực tuyến (eKYC) đối với việc mở tài khoản tại các tổ chức được cấp phép để phục vụ cho nhu cầu thanh toán giá trị nhỏ của cá nhân và doanh nghiệp

1.3. Luật căn cước số 26/2023/QH15:

Trung tâm RAR- Bộ Công An chính thức triển khai dịch vụ xác thực thông tin công dân trong chíp của thẻ CCCD, áp dụng cho nhiều lĩnh vực như: Dịch vụ công, ngân hàng tài chính, thuế, bảo hiểm xã hội, công chứng, giáo dục đào tạo, giao thông vận tải-hàng không, công chứng, dịch vụ bảo vệ, thừa phát lại…

1.4. Nghị định 130/2018/NĐ-CP:

Quy định chi tiết thi hành Luật Giao dịch điện tử về Chữ ký số và dịch vụ Chứng thực chữ ký số.

1.5. Nghị định 165/2018/NĐ-CP:

Hoàn thiện hệ thống pháp lý, thúc đẩy giao dịch điện tử trong lĩnh vực tài chính

1.6. Thông tư 16/2019/TT-BTTTT:

Quy định danh mục tiêu chuẩn bắt buộc áp dụng về chữ ký số và dịch vụ chứng thực chữ ký số theo mô hình ký số trên thiết bị di động và ký số từ xa

1.7. Luật Giao dịch điện tử 51/2005/QH11 bổ sung 20/2023/QH15:

Định nghĩa về Hợp đồng điện tử, Thừa nhận tính pháp lý của Hợp đồng điện tử, Nguyên tắc giao kết và thực hiện hiện hợp đồng điện tử. áp dụng cho các lĩnh vực

Hợp đồng lao động
Hợp đồng cung cấp dịch vụ
Hợp đồng thuê khoán
Hợp đồng vay vốn
Bảo lãnh ngân hàng
Hợp đồng bảo hiểm
Hợp đồng vận chuyển tài sản, hành khách
Hợp đồng mua bán
Hợp đồng dịch vụ, thương mại
Hợp đồng đại lý
Đơn đặt hàng
…

2. Giải pháp công nghệ

Từ cơ sở pháp lý trên các công nghệ tương ứng được ra đời để có thể ứng dụng CNTT giải quyết các bài toán được chính phủ đưa ra từ cơ

2.1. eKYC (electronic Know Your Customer)

2.1.1. Tổng quan

Là hình thức định danh và xác thực khách hàng thông qua việc ứng dụng công nghệ để xác thực danh tính của khách hàng dựa trên các dữ liệu thu thập được là hình ảnh, video chân dung khách hàng và giấy tờ tùy thân của khách hàng là chứng minh nhân dân, căn cước công dân hoặc hộ chiếu và được đối chiếu với các cơ sở dữ liệu để xác nhận danh tính của khách hàng.

Công nghệ được áp dụng trong eKYC giúp tăng cường tính chính xác, đồng thời giảm thiểu thời gian và công sức trong quá trình xác minh khách hàng. Dưới đây là các công nghệ ứng dụng trong eKYC:

Video Call cho phép nhân viên thực hiện giám định tương tác với khách hàng gần giống quy trình nhận dạng và xác minh khuôn mặt trực tiếp. Vì vậy, định dạng này có độ tin cậy rất cao so với các hình thức như OTP hay mã PIN.
Công nghệ OCR (Optical Character Recognition): Công nghệ OCR được sử dụng để nhận dạng và trích xuất thông tin từ các tài liệu quan trọng như giấy tờ tùy thân, hộ chiếu, chứng minh nhân dân. Điều này giúp rút ngắn thời gian xác minh thông tin khách hàng và tránh sai sót do con người.
Face Matching: có khả năng phân tích và so sánh độ trùng khớp của ảnh chụp chân dung trên các giấy tờ tùy như CCCD/CMDN, Bằng lái xe, Hộ chiếu… với ảnh/video khuôn mặt thật, nhằm xác chính chủ của các loại giấy tờ đó (phân biệt được cả độ tuổi khách hàng)
Liveness detection: nhằm xác minh người thật đang thao tác theo thời gian thực, và các bước định danh là chính chủ chứ không phải giả mạo.

2.1.2.Giải pháp FPT.eKYC

Kiến trúc tổng quan giải pháp FPT.eKYC

Ưu điểm giải pháp:

Xác thực số Điện thoại qua OTP
So khớp thông tin CMT/CCCD với các nguồn dữ liệu định danh tin cậy
So khớp ảnh trên CMT/CCCD với ảnh do cá nhân upload
Kiểm tra giả mạo khuôn mặt
Kiểm tra thông tin user khai báo với thông tin có sẵn trong dữ liệu
Tìm kiếm thông tin user trên MXH Facebook
Kiểm tra số điện thoại, ảnh upload và user device info
Tích hợp sẵn chữ kỹ số online của FPT không cần USB Token

2.2.Xác thực thẻ CCCD gắn Chip

Cho phép đọc thông tin trên chip của CCCD như tên tuổi, ngày tháng năm sinh, quê quán, bố mẹ, khuân mặt, vân tay….
Kết nối với C06 Bộ Công an – đơn vị trực tiếp chỉ đạo công tác đăng ký, quản lý cư trú, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cấp CCCD, qua đó đảm bảo có thể tra cứu và xác thực thông tin cá nhân một cách chính xác 100%, chống giả mạo thông tin một cách tuyệt đối.

Giải pháp FPT.IDCheck

FIS và C06 (Cục Cảnh sát Quản lý Hành chính và Trật tự xã hội – Bộ Công an) đã ký Thỏa thuân hợp tác, Thỏa thuận bảo mật thông tin và Hợp đồng hợp tác cung cấp dịch vụ là căn cứ pháp lý để hai bên phối hợp triển khai dịch vụ Xác thực thẻ CCCD gắn Chip. Cho phép người dùng xác thực thẻ căn cước công dân gắn Chip và nhận diện khuôn mặt với độ chính xác 100% dựa trên công nghệ AI chống giả mạo xác thực đạt tiêu chuẩn Quốc tế (ISO 30107-3).

Kiến trúc tổng quan giải pháp FPT.IDCheck

Quy trình tích hợp

Ưu điểm của giải pháp:

Trích xuất dữ liệu từ ảnh chụp CCCD
Trích xuất dữ liệu từ chip của CCCD
So khớp ảnh chân dung trong Chip với ảnh chụp KH
So khớp thông tin trong Chip vs dữ liệu từ ảnh chụp CCCD
So khớp ảnh chân dung trong Chip vs ảnh chân dung trên CCCD
Xác thực khuôn mặt bằng công nghệ Face Matching và Liveness Detection

2.3. Chữ ký số

2.3.1. Tổng quan

Là một dạng chữ ký điện tử. Đây là thông tin được mã hóa bằng khóa riêng của người gửi, được đính kèm theo văn bản nhằm đảm bảo cho người nhận định danh và xác thực đúng nguồn gốc, tính toàn vẹn của dữ liệu nhận được

Sử dụng chữ ký số, bạn chắc chắn phải biết đến các đặc điểm nổi bật như sau:

Tính xác thực: Thông qua chứng thư số của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp, chữ ký số có thể giúp xác thực danh tính chủ nhân của chữ ký số.
Tính bảo mật: Chữ ký số có tính bảo mật gần như tuyệt đối và thông tin không dễ bị đánh cắp bởi các hacker. Vì chữ ký số có tới 2 lớp mã khóa bảo mật đó là khóa bí mật và khóa công khai.
Tính toàn vẹn: Văn bản/tài liệu có chữ ký số chỉ có thể được mở bởi duy nhất một người đó là người nhận văn bản/tài liệu đó. Vì vậy, trong môi trường giao dịch điện tử, mọi thông tin của tài liệu/văn bản đều được đảm bảo toàn vẹn một cách tuyệt đối.
Tính chống chối bỏ: Khi các văn bản/tài liệu/hợp đồng đã có chữ ký số thì chữ ký số này không thể thay thế cũng không thể xóa bỏ.

2.3.2. Giải pháp FPT.eSign

Cung cấp dịch vụ ký số trực tiếp ngay trên thiết bị di động mà không cần sử dụng USB token hay SIM với công nghệ đám mây. Giải pháp hoàn hảo cho việc xác thực giao dịch điện tử tốc độ, an toàn, tin cậy và không giới hạn số lượng các giao dịch giữa cá nhân và tổ chức.

Quy trình ký hợp đồng điện tử

Ưu điểm của giải pháp:

Ký số ngay trên thiết bị di động (ko cần USB token hay SIM)
Tuân thủ luật – pháp lý về chứng thư số & chữ ký số tại Việt Nam (Được cấp phép bởi bộ TT&TT)
Đáp ứng hoàn toàn tiêu chuẩn bảo mật eIDAS về định danh, xác thực điện tử (ISO 9001:2008, 27001:2013 và 50001:2011)
Tiết kiệm 80% thời gian, 85% chi phí
Kết nối với tốc độ cao, hiệu năng xử lý hàng triệu giao dịch/ngày.
Ứng dụng cho Ngân hàng – Tài chính – Bảo hiểm – Chứng khoán- Doanh nghiệm, xây dựng Văn phòng Không giấy tờ.

2.4. Hợp đồng điện tử

2.4.1. Tổng quan

Hợp đồng điện tử Econtract là hợp đồng được thiết lập dưới dạng thông điệp dữ liệu. Giúp

Tiện lợi trong quản lý, lưu trữ và tìm kiếm Hợp đồng
Tiết kiệm thời gian và chi phí (lưu trữ, bảo quản, vận chuyển qua lại)
Thuận tiện trong việc ký kết hợp đồng
Khả năng tích hợp với các hệ thống tác nghiệp CRM, HR…

2.4.2. Giải pháp FPT.eContract

Kiến trúc tổng quan FPT.eContract

Quy trình kí hợp đồng điện tử:

Upload văn bản: Đưa hợp đồng/tài liệu cần ký lên FPT.eContract
Xác định người xem xét/người ký nháy/ người ký: Tạo flow ký kết hợp đồng/tài liệu
Xác định các ô & vị trí đối tác cần điền thông tin trên hợp đồng: Xác định các vị trí ký, các thông tin cần bổ sung
Nhận email thông báo: Các bên liên quan nhận Email thông báo để ký kết hợp đồng/tài liệu
Ký văn bản: Các bên liên quan thực hiện ký/từ chối ký hợp đồng/tài liệu

Ưu điểm của giải pháp:

Quản lý mô hình phân tán theo nhiều cấp
Thiết kế mẫu hợp đồng theo từng loại hợp đồng
Cho phép quản lý và ký hàng loạt tài liệu cùng lúc
Sử dụng nhiều chức năng ký số (Ký ảnh/ ký USB Token/ Ký bằng CA.eSign Cloud)
Người tham gia ký không cần tài khoản, không bắt buộc các bên tham gia ký phải có tài khoản FPT.eContract (kể cả người bên ngoài tổ chức)

3. Ứng dụng bài toán Ngân hàng

Dưới đây là 1 câu chuyện chuyển đổi số của TPBank đã ứng dụng các công nghệ trên

TPBank là ngân hàng đầu tiên tại Việt Nam triển khai sử dụng hệ thống VTM (Video Teller Machine) với tên gọi LiveBank cho phép khách hàng giao dịch gửi tiền, chuyển tiền, gửi tiết kiệm, mở thẻ… mà không cần làm việc trực tiếp với nhân viên tại quầy.

Hệ thống của LiveBank được diễn ra hoàn toàn tự động hóa với nhiều công nghệ hiện đại tích hợp như: Biometrics – Sinh trắc học, sử dụng công nghệ nhận dạng chữ viết OCR, ứng dụng chữ ký số và hợp đồng điện tử; được trang bị các thiết bị nhận diện sinh trắc học, dual camera nhận diện thực thể sống; và ghi lại toàn cảnh giao dịch… Mỗi tháng LiveBank có thêm hàng chục nghìn khách hàng mới mở tài khoản, phát hành thẻ trên kênh này.

3.1. Mở tài khoản online

Chúng ta sẽ áp dụng các công nghệ như eKYC, xác thực thẻ CCCD gắn chip cho việc mở tài khoản Online Ngân hàng

Để tạo tài khoản ngân hàng một cách tiện lợi và nhanh chóng, bạn có thể sử dụng phương pháp mở tài khoản trực tuyến. Dưới đây là minh họa các bước thực hiện khi mở tài khoản online tại Ngân hàng. Dưới đây là các bước cơ bản để thực hiện việc mở tài khoản online/thẻ online tại 1 Ngân hàng.

Bước 1: Tải ứng dụng Mobile Banking qua CH Play hoặc AppStore > Chọn Tôi là khách hàng mới > Chọn Mở tài khoản > Chọn Mở tài khoản ngay.

Tải Mobile App và chọn mở tài khoản.

Bước 2: Nhập và xác nhận thông tin cá nhân

Nhập số điện thoại và lấy mã xác thực OTP: Nhập số điện thoại > Xác nhận sử dụng chữ ký điện tử > Nhập mã OTP được gửi về điện thoại > Xác thực thành công.

Nhập số điện thoại và lấy mã xác thực OTP.

Bước 3: Chụp ảnh CMND/CCCD: Chọn Bắt đầu chụp > Chụp ảnh mặt trước và mặt sau.

Chụp ảnh CMND/CCCD 2 mặt.

Xác nhận thông tin cá nhân: Xác nhận lại thông tin > Chọn Xác nhận nếu đã đúng hoặc Chụp lại nếu thông tin chưa đúng > Chọn giới tính Nam/Nữ > Xác nhận.

Bước 4: Nhận diện khuôn mặt: Chọn Bắt đầu nhận diện > Nhìn vào Camera và làm theo hướng dẫn chuyển động khuôn mặt trên màn hình.

Nhận diện khuôn mặt thật của bạn ở mọi góc mặt.

Xác nhận địa chỉ hoặc thay đổi địa chỉ nếu cần > Chọn nghề nghiệp, chức vụ > Xác thực thành công.

Xác nhận lại thông tin về địa chỉ, nghề nghiệp và chức vụ.

Bước 5: Xác nhận nhận thẻ và chọn loại thẻ

Chọn Nhận thẻ ngay hoặc Để sau nếu bạn chưa cần dùng thẻ > Chọn loại thẻ > Ấn Chọn > Chọn hình nền > Xác nhận lại và chọn Đồng ý > Xác nhận địa chỉ nhận thẻ và chọn Đồng ý.