Ảnh hưởng của SB 261 – Luật báo cáo rủi ro khí hậu dành cho doanh nghiệp tại California

Biến đổi khí hậu ngày càng trở thành yếu tố chiến lược định hình hoạt động của doanh nghiệp toàn cầu. Không chỉ dừng lại ở khía cạnh môi trường, rủi ro khí hậu đã và đang tác động rõ rệt đến chi phí vận hành, chuỗi cung ứng, khả năng tiếp cận vốn và sự tin cậy từ nhà đầu tư. Trong bối cảnh đó, yêu cầu minh bạch hóa thông tin liên quan đến rủi ro khí hậu không còn là lựa chọn mang tính tự nguyện, mà đã trở thành nghĩa vụ pháp lý bắt buộc tại nhiều quốc gia và khu vực. 

Tại Hoa Kỳ, California, bang có nền kinh tế lớn thứ tư thế giới – đã thể hiện vai trò tiên phong trong chính sách khí hậu khi thông qua hàng loạt đạo luật mới vào cuối năm 2023. Một trong những đạo luật đáng chú ý nhất là SB 261 – California Climate-Related Financial Risk Act. Đây là văn bản pháp lý đầu tiên tại Mỹ yêu cầu các doanh nghiệp có doanh thu từ 500 triệu USD trở lên đang hoạt động tại California phải công bố công khai các rủi ro tài chính mà họ đang hoặc sẽ phải đối mặt do biến đổi khí hậu. Nội dung công bố phải tuân theo các khung tiêu chuẩn quốc tế như TCFD (Task Force on Climate-related Financial Disclosures) hoặc ISSB. 

Điểm đặc biệt của SB 261 nằm ở chỗ nó không tập trung vào lượng phát thải của doanh nghiệp, mà nhấn mạnh vào việc doanh nghiệp phải tự đánh giá xem họ sẽ bị ảnh hưởng ra sao bởi những hệ quả của biến đổi khí hậu. Các tác động này bao gồm cả rủi ro vật lý (như lũ lụt, cháy rừng, hạn hán) và rủi ro chuyển đổi (như biến động chính sách, thay đổi công nghệ, dịch chuyển hành vi thị trường). Đây là sự khác biệt then chốt so với một đạo luật khí hậu khác cũng rất nổi bật tại California – SB 253 – vốn yêu cầu các công ty lớn phải đo lường và báo cáo lượng phát thải khí nhà kính (Scope 1, 2 và 3). 

Với thời hạn công bố báo cáo đầu tiên vào ngày 1 tháng 1 năm 2026, doanh nghiệp chỉ còn chưa đến một năm để xây dựng hệ thống thu thập, phân tích và công bố thông tin rủi ro khí hậu một cách bài bản và minh bạch. Việc chậm trễ không chỉ dẫn đến nguy cơ bị phạt hành chính mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và khả năng huy động vốn của doanh nghiệp trong tương lai. 

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ SB 261 là gì, ai là đối tượng chịu tác động, cần báo cáo những gì, khác biệt gì so với SB 253, và doanh nghiệp cần chuẩn bị ra sao để không bị động trước yêu cầu pháp lý mới này. Đây không chỉ là câu chuyện tuân thủ – mà là một bước ngoặt trong quản trị rủi ro và chiến lược phát triển bền vững của doanh nghiệp trong kỷ nguyên khí hậu. 

Timeline của SB 261 và SB 253 – Nguồn: ERM

1. SB 261 là gì? Khung pháp lý mới trong việc minh bạch khí hậu

SB 261, tên đầy đủ là California Climate-Related Financial Risk Act, là một đạo luật tiên phong của bang California (Mỹ), được ký ban hành vào ngày 7 tháng 10 năm 2023. Đây là lần đầu tiên một bang tại Hoa Kỳ yêu cầu các doanh nghiệp lớn công khai các rủi ro tài chính liên quan đến biến đổi khí hậu, theo các chuẩn mực báo cáo quốc tế như TCFD (Task Force on Climate-related Financial Disclosures) hoặc ISSB. 

Khác với các quy định truyền thống về phát thải, SB 261 buộc doanh nghiệp phải trả lời câu hỏi: biến đổi khí hậu đang đe dọa hoạt động tài chính và kinh doanh của bạn như thế nào? ‘ 

Các rủi ro này có thể bao gồm: 

1. Rủi ro vật lý (ví dụ: thiên tai, nắng nóng, hạn hán)  

1. Rủi ro chuyển đổi (ví dụ: thay đổi chính sách, áp lực thị trường, chuyển đổi công nghệ). 

2. Ai chịu tác động? – Đối tượng áp dụng SB 261

SB 261 áp dụng cho các doanh nghiệp lớn có liên quan đến bang California, với tiêu chí xác định khá rõ ràng nhưng không kém phần rộng mở. Cụ thể, doanh nghiệp sẽ phải tuân thủ luật này nếu đáp ứng đồng thời hai điều kiện sau: 

Thứ nhất, doanh nghiệp có tổng doanh thu hàng năm toàn cầu từ 500 triệu USD trở lên, không phân biệt trụ sở chính đặt ở đâu, và không giới hạn loại hình pháp lý (bao gồm công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty hợp danh…). Tuy nhiên, các công ty bảo hiểm được miễn trừ khỏi quy định này vì đã nằm trong khuôn khổ quản lý riêng của bang California. 

Thứ hai, doanh nghiệp được xem là “đang hoạt động tại California” nếu có bất kỳ hình thức hiện diện nào tại bang này – từ việc có văn phòng đại diện, chuỗi cửa hàng, cơ sở sản xuất, nhân viên, đến hoạt động bán hàng trực tuyến nhắm đến khách hàng California. Đây là một khái niệm pháp lý khá rộng và đang tiếp tục được CARB (California Air Resources Board) làm rõ qua các hội thảo công khai và quy trình ban hành hướng dẫn. 

Với định nghĩa mở như vậy, nhiều tập đoàn quốc tế hoặc doanh nghiệp đa quốc gia tuy không đặt trụ sở tại California nhưng vẫn có thể bị xem là thuộc phạm vi điều chỉnh của SB 261, chỉ vì họ có doanh thu đáng kể tại bang này. Do đó, việc chủ động rà soát mức doanh thu, cơ cấu tổ chức và hoạt động thương mại tại California là bước đầu tiên để xác định nghĩa vụ báo cáo theo luật. 

Vậy các doanh nghiệp Việt Nam có bị ảnh hưởng bởi SB 261 không? 

Mặc dù SB 261 là một đạo luật của bang California (Hoa Kỳ), phạm vi tác động của nó không giới hạn trong lãnh thổ Mỹ. Các doanh nghiệp Việt Nam vẫn có thể thuộc đối tượng áp dụng nếu đáp ứng hai điều kiện: có doanh thu toàn cầu từ 500 triệu USD trở lên, và có hoạt động kinh doanh tại California. Hoạt động này có thể bao gồm việc mở văn phòng đại diện, chi nhánh, bán hàng trực tuyến nhắm đến khách hàng tại bang California, hoặc tham gia chuỗi cung ứng của các công ty Mỹ có mặt tại đây. Với cách định nghĩa tương đối rộng của khái niệm “doing business in California”, một số tập đoàn lớn của Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp đa quốc gia hoặc có công ty con tại Mỹ, hoàn toàn có thể bị yêu cầu tuân thủ SB 261. 

3. Doanh nghiệp phải báo cáo gì theo SB 261? 

Theo quy định của SB 261, các doanh nghiệp đủ điều kiện áp dụng phải lập báo cáo định kỳ hai năm một lần, công khai trên website của mình, với nội dung chính xoay quanh các rủi ro tài chính liên quan đến biến đổi khí hậu. Đây không phải là báo cáo phát thải thông thường như trong SB 253, mà là một bản đánh giá chiến lược về mức độ mà khí hậu có thể ảnh hưởng đến hoạt động, tài sản và tình hình tài chính của doanh nghiệp. 

Báo cáo phải thể hiện rõ hai loại rủi ro chính: (1) rủi ro vật lý – ví dụ như thiệt hại do bão, cháy rừng, lũ lụt, sóng nhiệt, hạn hán; và (2) rủi ro chuyển đổi – bao gồm những tác động đến doanh nghiệp từ việc thay đổi chính sách, quy định khí hậu, công nghệ mới, yêu cầu thị trường hoặc xu hướng tiêu dùng hướng tới tính bền vững. 

Ngoài việc nhận diện và phân tích rủi ro, doanh nghiệp cũng phải nêu rõ các tác động tiềm ẩn của những rủi ro đó đến chiến lược kinh doanh, dòng tiền, tài sản và khả năng vận hành trong trung và dài hạn. Đồng thời, doanh nghiệp cần trình bày các biện pháp đang hoặc sẽ được thực hiện để thích ứng và giảm thiểu những rủi ro này, như nâng cấp cơ sở hạ tầng, chuyển đổi năng lượng, điều chỉnh danh mục đầu tư, hoặc xây dựng năng lực dự báo và quản trị rủi ro. 

Báo cáo phải được xây dựng dựa trên khung TCFD (Task Force on Climate-related Financial Disclosures) hoặc tiêu chuẩn tương đương như IFRS S2, đảm bảo cấu trúc rõ ràng, có tính so sánh và dễ kiểm chứng. Nếu doanh nghiệp chưa thể đáp ứng đầy đủ các yêu cầu, luật cho phép cung cấp giải thích về các khoảng trống thông tin, cùng với kế hoạch cải thiện cụ thể trong các kỳ báo cáo tiếp theo. 

Điều quan trọng là toàn bộ báo cáo phải được công bố công khai trên website doanh nghiệp và phải luôn được cập nhật theo chu kỳ 2 năm/lần. Nếu doanh nghiệp không báo cáo hoặc báo cáo không đầy đủ, cơ quan có thẩm quyền – là CARB (California Air Resources Board) – có thể áp dụng mức phạt lên đến 50.000 USD cho mỗi năm vi phạm. 

Mức phạt lên đến 50.000 USD nếu không tuân thủ được đề cập trong văn bản pháp lý – Nguồn: California Legislative Information 

4. Phân biệt giữa SB 261 và SB 253? 2 điều luật này khác gì nhau

Vào năm 2023, bang California đã ban hành hai đạo luật khí hậu lịch sử: SB 253 và SB 261. Cả hai đều hướng đến mục tiêu nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm của các doanh nghiệp lớn đối với khủng hoảng khí hậu, nhưng chúng tập trung vào hai khía cạnh hoàn toàn khác nhau trong quản trị khí hậu doanh nghiệp. 

Có thể thấy rằng, 2 đạo luật SB 253 và SB 261 không thay thế nhau, mà bổ sung cho nhau. Nếu SB 253 yêu cầu doanh nghiệp công khai họ đang tác động như thế nào đến khí hậu thông qua lượng phát thải, thì SB 261 buộc doanh nghiệp phải minh bạch khí hậu đang tác động ra sao đến hoạt động và tài chính của họ. Việc hiểu đúng và triển khai song song cả hai đạo luật này không chỉ đảm bảo tuân thủ pháp lý tại California, mà còn thể hiện năng lực quản trị rủi ro khí hậu một cách toàn diện – yếu tố ngày càng quan trọng đối với nhà đầu tư, khách hàng và các đối tác toàn cầu.

5. Doanh nghiệp cần làm gì từ bây giờ?

Với thời hạn báo cáo đầu tiên theo SB 261 được ấn định vào ngày 1/1/2026, các doanh nghiệp chỉ còn chưa đầy một năm để chuẩn bị. Việc tuân thủ không thể thực hiện một cách gấp rút hay hình thức, bởi SB 261 yêu cầu doanh nghiệp phải đánh giá một cách toàn diện các rủi ro khí hậu có thể tác động đến hoạt động và tài chính, đồng thời minh bạch hóa các biện pháp ứng phó đã và đang được triển khai. Đây là lúc để chuyển từ “chờ hướng dẫn” sang “chủ động hành động”. 

Bước 1: Xác định nghĩa vụ tuân thủ.  

Doanh nghiệp cần kiểm tra doanh thu toàn cầu có vượt 500 triệu USD không, đồng thời xác định mình có đang “hoạt động tại California” hay không, kể cả qua hình thức gián tiếp như bán hàng online hoặc có công ty con trong bang. Với các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ, đặc biệt là California, đây là bước rà soát quan trọng. 

Bước 2: Đánh giá rủi ro khí hậu tài chính.  

Doanh nghiệp cần phân tích cả rủi ro vật lý (thiên tai) và rủi ro chuyển đổi (chính sách, thị trường), theo các khung quốc tế như TCFD hoặc IFRS S2. Đây là nền tảng để lập báo cáo theo yêu cầu của luật. 

Bước 3: Thiết lập quy trình và theo dõi hướng dẫn từ CARB.  

Cần xây dựng quy trình thu thập dữ liệu và lập báo cáo định kỳ. Đồng thời, theo sát các cập nhật từ CARB để nắm rõ mẫu biểu, định nghĩa và yêu cầu kỹ thuật đang được hoàn thiện. Việc chủ động sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ tuân thủ luật mà còn nâng cao năng lực quản trị rủi ro khí hậu.

SB 261 – Không chỉ là câu chuyện tuân thủ, mà là cơ hội bứt phá

SB 261 không đơn thuần là một văn bản pháp lý – đó là lời cảnh báo sớm cho các doanh nghiệp về tầm quan trọng của việc hiểu và quản trị rủi ro khí hậu trong bối cảnh kinh doanh hiện đại. Việc tuân thủ không chỉ giúp tránh rủi ro pháp lý tại California, mà còn mở ra cơ hội tái cấu trúc chiến lược, nâng cao năng lực thích ứng và củng cố niềm tin với nhà đầu tư, đối tác và thị trường toàn cầu. Trong làn sóng chuyển dịch xanh đang ngày càng tăng tốc, doanh nghiệp nào chủ động, doanh nghiệp đó sẽ có lợi thế cạnh tranh bền vững. 

VertZéro – phần mềm kiểm kê khí nhà kính do FPT phát triển, luôn sẵn sàng đồng hành không chỉ với doanh nghiệp Việt Nam mà cả các tập đoàn đa quốc gia trên hành trình minh bạch hóa phát thải, đánh giá rủi ro khí hậu và đáp ứng các chuẩn mực toàn cầu như TCFD, IFRS S2, SB 261 hay SB 253. Chúng tôi tin rằng, sự chủ động hôm nay chính là nền tảng để doanh nghiệp dẫn đầu trong chuyển đổi xanh, thích ứng khí hậu và tăng trưởng bền vững trong tương lai 

VertZéro, phần mềm kiểm kê khí nhà kính, phát triển bởi tập đoàn FPT

TÀI LIỆU THAM KHẢO 

• California Air Resources Board (CARB). (2024) Information Solicitation to Inform Implementation of California Climate-Disclosure Legislation: Senate Bills 253 and 261, as amended by SB 219. [pdf] Available at: https://ww2.arb.ca.gov/sites/default/files/2024-12/ClimateDisclosureQs_Dec2024.pdf  

• Inside Energy & Environment. (May 31st,2025) Key Takeaways from California Air Resources Board’s Public Workshop on Implementing California Climate Disclosure Laws SB 253 and SB 261. [online] Available at: https://www.insideenergyandenvironment.com/2025/05/key-takeaways-from-california-air-resources-boards-public-workshop-on-implementing-california-climate-disclosure-laws-sb-253-and-sb-261/ 

• Legislative Counsel of California. (2023) Senate Bill No. 261: Climate-related financial risk. [online] California Legislative Information. Available at: https://leginfo.legislature.ca.gov/faces/billNavClient.xhtml?bill_id=202320240SB261  

• VnExpress. ( April 25th, 2025) California trở thành nền kinh tế lớn thứ 4 thế giới. [online]. Available at: https://vnexpress.net/california-tro-thanh-nen-kinh-te-lon-thu-4-the-gioi-4878365.html  

• Wolters Kluwer. (April 02nd, 2024) California Climate Disclosure Laws: What Companies Need to Know. [online] Available at: https://www.wolterskluwer.com/en/expert-insights/california-climate-disclosure-laws