Phần mềm kiểm kê khí nhà kính GHG và phần mềm ESG: Khác biệt ở đâu trong hành trình phát triển bền vững?

Ngày 12/06/2025

Khi các yêu cầu về minh bạch và báo cáo phát triển bền vững ngày càng trở nên bắt buộc – đặc biệt với sự ra đời của các quy định nghiêm ngặt như CSRD (Châu Âu) hay SEC Climate Disclosure (Hoa Kỳ) – doanh nghiệp không chỉ đối mặt với áp lực ngày càng lớn từ nhà đầu tư và khách hàng mà còn buộc phải số hóa hệ thống quản trị ESG. Trước bối cảnh đó, thị trường đã chứng kiến sự phát triển nhanh chóng của nhiều giải pháp công nghệ, từ phần mềm kiểm kê carbon (carbon accounting) đến nền tảng quản lý ESG toàn diện.

Tuy nhiên, nhiều tổ chức hiện vẫn còn nhầm lẫn giữa carbon accounting software, phần mềm chuyên đo lường và báo cáo phát thải khí nhà kính (GHG), với ESG management software, giải pháp tổng thể nhằm quản lý các chỉ số liên quan đến Môi trường, Xã hội và Quản trị. Mặc dù cùng hướng đến mục tiêu nâng cao tính minh bạch và thúc đẩy phát triển bền vững, hai loại công cụ này lại có phạm vi chức năng, đối tượng sử dụng và mục tiêu triển khai hoàn toàn khác nhau.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng phân tích sự khác biệt cốt lõi giữa carbon accounting software và ESG management software, từ đó giúp doanh nghiệp lựa chọn được giải pháp phù hợp nhất với nhu cầu vận hành, mục tiêu tuân thủ và chiến lược phát triển dài hạn.

1. Tầm quan trọng của phần mềm kiểm kê khí nhà kính và quản lý ESG

Trong bối cảnh yêu cầu về minh bạch và tuân thủ các tiêu chuẩn phát triển bền vững ngày càng gia tăng, phần mềm chuyên biệt đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ doanh nghiệp quản lý hiệu quả dữ liệu liên quan đến môi trường, xã hội và quản trị (ESG).

Theo báo cáo ESG in the Age of AI do KPMG công bố năm 2024, dữ liệu ESG hiện nay đã trở nên khổng lồ và phức tạp, với hơn 1.000 chỉ số riêng biệt mà doanh nghiệp cần xử lý để đáp ứng yêu cầu báo cáo toàn diện. Đặc biệt, dưới tác động của European Sustainability Reporting Standards (ESRS), các doanh nghiệp tại Liên minh châu Âu phải công bố hơn 100 tiêu chí thông tin và gần 700 chỉ số hiệu suất chính (KPI) liên quan đến ESG. Khối lượng dữ liệu đồ sộ này đặt ra thách thức lớn về khả năng thu thập, chuẩn hóa và phân tích, đòi hỏi các giải pháp công nghệ thông minh, tích hợp tự động hóa và phân tích chuyên sâu.

Trong bối cảnh đó, trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng được ứng dụng rộng rãi như một công cụ chiến lược giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quá trình quản lý dữ liệu ESG, đảm bảo tính chính xác, kịp thời và tuân thủ các chuẩn mực quốc tế như ESRS, CSRD hay ISSB.

Một nghiên cứu gần đây của Yuping Xiao và Li Xiao (2025), đăng trên Scientific Reports với tựa đề The Impact of Artificial Intelligence-driven ESG Performance on Sustainable Development of Central State-owned Enterprises Listed Companies, đã khẳng định vai trò tích cực của AI trong nâng cao hiệu suất ESG và thúc đẩy phát triển bền vững tại các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc. Dựa trên phân tích định lượng bằng mô hình hồi quy OLS và mô hình cấu trúc SEM, nghiên cứu cho thấy mức độ ứng dụng AI có mối tương quan chặt chẽ với hiệu suất ESG (β = 0.237, p < 0.01), đồng thời hiệu suất ESG đóng vai trò trung gian trong mối quan hệ giữa AI và phát triển bền vững (hiệu ứng gián tiếp 0.102, p < 0.01). AI không chỉ giúp doanh nghiệp thu thập và xử lý dữ liệu ESG theo thời gian thực mà còn nâng cao khả năng giám sát môi trường, tăng cường trách nhiệm xã hội và cải thiện hiệu quả quản trị, với tác động rõ rệt hơn ở các trụ cột xã hội và quản trị so với môi trường.

Đa số các phần mềm kiểm kê khí nhà kính (carbon accounting) và quản lý ESG hiện nay đều tích hợp AI nhằm tự động hóa quy trình thu thập, tính toán và matching hệ số phát thải, nâng cao hiệu suất và độ chính xác. Các nền tảng như Persefoni, Plan A hay VertZéro đang nổi lên như những giải pháp toàn diện, không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu công bố thông tin theo các bộ tiêu chuẩn GRI, SASB, TCFD mà còn hỗ trợ xây dựng chiến lược Net Zero và tăng cường quản trị rủi ro ESG dài hạn.

2. Khái niệm Carbon Accounting Software và ESG Management Software

Mặc dù đều đóng vai trò quan trọng trong quản trị bền vững, Carbon Accounting Software và ESG Management Software lại phục vụ những mục tiêu chuyên biệt khác nhau.

Carbon Accounting Software là phần mềm chuyên biệt được thiết kế nhằm đo lường, tính toán và báo cáo lượng phát thải khí nhà kính (GHG) theo các phạm vi Scope 1, 2 và 3 theo tiêu chuẩn quốc tế như GHG Protocol hay ISO 14064. Công cụ này giúp doanh nghiệp xác định chính xác nguồn phát thải trong toàn bộ chuỗi giá trị – từ hoạt động vận hành nội bộ đến các hoạt động gián tiếp như chuỗi cung ứng, logistics, và tiêu dùng sản phẩm.

Trong khi đó, ESG Management Software là một nền tảng quản trị tổng thể, cho phép doanh nghiệp theo dõi, đánh giá và báo cáo toàn bộ các chỉ số liên quan đến ba trụ cột chính của phát triển bền vững: Môi trường (E), Xã hội (S) và Quản trị (G). Phần mềm này không chỉ bao gồm dữ liệu phát thải mà còn tích hợp các yếu tố như sử dụng tài nguyên, đa dạng nhân sự, an toàn lao động, tuân thủ pháp lý, quản trị rủi ro, và nhiều khía cạnh khác nhằm đáp ứng yêu cầu của các khung tiêu chuẩn như CSRD, GRI, SASB, TCFD hay SDGs.

Mối liên quan giữa hai loại phần mềm

Mặc dù có phạm vi chức năng khác nhau, carbon accounting software là một phần không thể thiếu trong hệ sinh thái ESG management. Dữ liệu phát thải khí nhà kính (GHG) – được đo lường và chuẩn hóa thông qua các công cụ carbon accounting, thường đóng vai trò là một chỉ số cốt lõi trong trụ cột “Môi trường” (Environmental) của ESG. Nói cách khác, ESG management software thường tích hợp hoặc liên kết với carbon accounting software để đảm bảo tính đầy đủ, chính xác và minh bạch trong báo cáo ESG.

Mối liên quan giữa kiểm kê khí nhà kính và ESG

Do đó, với các doanh nghiệp đang trong quá trình chuyển đổi số trong quản trị bền vững, việc hiểu rõ mối liên hệ này giúp họ xây dựng lộ trình triển khai hợp lý: bắt đầu từ việc kiểm kê khí nhà kính đến quản lý tổng thể các chỉ số ESG, nhằm đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao từ thị trường và cơ quan quản lý.

3. Điểm giống và khác nhau giữa phần mềm kiểm kê KNK và phần mềm quản lý ESG

a. Điểm giống nhau

Cả hai loại phần mềm dù khác nhau về phạm vi chức năng đều hướng đến mục tiêu chung là thúc đẩy tính minh bạch trong báo cáo phát triển bền vững và hỗ trợ doanh nghiệp giảm thiểu phát thải. Thông qua việc thu thập, xử lý và trình bày dữ liệu một cách hệ thống, các công cụ này giúp doanh nghiệp không chỉ hiểu rõ hiệu suất môi trường – xã hội – quản trị của mình, mà còn chủ động xây dựng các chiến lược cải tiến nhằm đáp ứng kỳ vọng từ nhà đầu tư, đối tác và cơ quan quản lý.

Bên cạnh đó, cả carbon accounting software và ESG management software đều được phát triển để tuân thủ các chuẩn mực quốc tế quan trọng như GHG Protocol (đối với kiểm kê khí nhà kính), CSRD và GRI (đối với báo cáo ESG tổng thể). Cả hai đều tích hợp khả năng báo cáo chuẩn hóa, có thể kiểm chứng (audit trail) – đảm bảo rằng dữ liệu được lưu vết rõ ràng, có thể truy xuất và xác minh trong các kỳ kiểm toán hoặc đánh giá bên ngoài. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp quản trị rủi ro mà còn nâng cao uy tín và sự tin cậy trên thị trường quốc tế.

b. Điểm khác biệt

Mặc dù có một số điểm tương đồng như cùng hỗ trợ minh bạch ESG và tuân thủ các chuẩn mực quốc tế, hai loại phần mềm này khác biệt rõ rệt về phạm vi chức năng, đối tượng sử dụng, mức độ phức tạp và mục tiêu triển khai. Việc hiểu rõ những khác biệt này giúp doanh nghiệp xác định đúng loại công cụ phù hợp với giai đoạn phát triển và chiến lược bền vững cụ thể của mình. Dưới đây là bảng so sánh chi tiết:

Tiêu chí	Carbon Accounting Software	ESG Management Software
Phạm vi	Tập trung vào đo lường và báo cáo phát thải khí nhà kính (CO₂, CH₄, N₂O…)	Bao phủ toàn diện ba trụ cột ESG: Môi trường (E), Xã hội (S) và Quản trị (G)
Ứng dụng	Phục vụ mục tiêu như: lập kế hoạch Net Zero, xây dựng carbon footprint, tuân thủ GHG Protocol	Xây dựng chiến lược phát triển bền vững tổng thể, đánh giá xếp hạng ESG, hỗ trợ báo cáo CSRD/GRI
Đối tượng sử dụng	Phòng môi trường, vận hành kỹ thuật	Phòng ESG, Ban lãnh đạo, nhà đầu tư, phòng truyền thông/marketing
Mức độ phức tạp dữ liệu	Dữ liệu đơn chiều, chủ yếu là các thông số phát thải, đo đạc vật lý	Dữ liệu đa chiều, bao gồm cả định lượng và định tính từ các lĩnh vực xã hội – quản trị – vận hành phức tạp
Tính tích hợp	Thường tích hợp vào ESG software hoặc hoạt động độc lập phục vụ kiểm kê phát thải	Có thể tích hợp dữ liệu từ phần mềm carbon accounting để tạo báo cáo ESG đầy đủ và chuẩn hóa

4. Lựa chọn nào phù hợp cho doanh nghiệp ?

a. Khi nào chọn Carbon Accounting Software?

Carbon Accounting Software là lựa chọn phù hợp khi doanh nghiệp có nhu cầu chuyên biệt về đo lường và báo cáo phát thải khí nhà kính theo các quy định và chuẩn mực quốc tế. Cụ thể:

Doanh nghiệp cần tuân thủ các yêu cầu bắt buộc về báo cáo phát thải khí nhà kính như theo tiêu chuẩn GHG Protocol, SEC Climate Disclosure (Hoa Kỳ), hoặc các quy định môi trường quốc gia.
Doanh nghiệp nằm trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là với thị trường châu Âu, đang chịu tác động của CBAM (Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon) hay CSRD (Chỉ thị báo cáo bền vững doanh nghiệp).
Doanh nghiệp đang xây dựng lộ trình Net Zero hoặc cam kết với sáng kiến SBTi (Science-Based Targets initiative) – trong đó đòi hỏi khả năng định lượng phát thải chi tiết và theo dõi tiến độ giảm phát thải một cách minh bạch.

Trong những trường hợp này, lựa chọn một phần mềm kiểm kê khí nhà kính (carbon accounting software) phù hợp sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp thu thập, xử lý và báo cáo dữ liệu phát thải một cách chính xác, minh bạch, đồng thời hỗ trợ ra quyết định và đảm bảo tuân thủ trong quá trình chuyển đổi xanh. Hiện nay, trên thị trường đã xuất hiện nhiều nền tảng phần mềm nổi bật, được tin dùng bởi các doanh nghiệp toàn cầu cũng như tại Việt Nam.

Persefoni là một trong những nền tảng phần mềm kiểm kê khí nhà kính hàng đầu, nổi bật với khả năng tự động hóa toàn bộ quy trình thu thập và chuẩn hóa dữ liệu phát thải theo chuẩn GHG Protocol và SEC Climate Disclosure. Persefoni còn tích hợp các công cụ phân tích xu hướng phát thải và mô phỏng lộ trình Net Zero, đặc biệt phù hợp với các tập đoàn đa quốc gia và doanh nghiệp niêm yết cần báo cáo phát thải tài chính minh bạch.

Phần mềm Persefoni

Plan A cung cấp một giải pháp kiểm kê và quản lý khí nhà kính tập trung vào chuỗi cung ứng Scope 3 – lĩnh vực chiếm tỷ trọng lớn nhưng phức tạp nhất trong tổng lượng phát thải của doanh nghiệp. Phần mềm này không chỉ hỗ trợ tuân thủ CSRD và CBAM, mà còn tích hợp dashboard Net Zero Planning, giúp doanh nghiệp mô phỏng và theo dõi lộ trình giảm phát thải theo thời gian thực.

Watershed là nền tảng được nhiều doanh nghiệp công nghệ và tài chính tại Mỹ lựa chọn nhờ khả năng xử lý dữ liệu carbon lớn, đặc biệt trong quản lý phát thải chuỗi giá trị. Watershed hỗ trợ báo cáo theo các chuẩn quốc tế như SBTi và GRI, đồng thời cung cấp công cụ phân tích “what-if” để doanh nghiệp có thể đánh giá tác động của các quyết định chiến lược tới lượng phát thải.

Microsoft Cloud for Sustainability là một giải pháp mạnh cho những doanh nghiệp đã sử dụng hệ sinh thái Microsoft. Phần mềm này cho phép kết nối và thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn (ERP, CRM, IoT sensors), tự động tạo báo cáo GHG, và hỗ trợ tuân thủ chuẩn TCFD, SEC và CSRD. Đặc biệt, nền tảng này tích hợp AI để phát hiện bất thường trong dữ liệu phát thải, giúp nâng cao độ chính xác và minh bạch trong báo cáo.

VertZéro, được phát triển bởi FPT IS, là phần mềm kiểm kê khí nhà kính được thiết kế đặc thù cho doanh nghiệp Việt Nam. VertZéro hỗ trợ tự động ghép nối dữ liệu hoạt động với hệ số phát thải quốc tế và trong nước, cho phép doanh nghiệp dễ dàng tuân thủ GHG Protocol, CSRD, đồng thời đáp ứng yêu cầu báo cáo trong các chuỗi cung ứng toàn cầu. Với khả năng tùy biến cao, VertZéro phù hợp với cả doanh nghiệp lớn và vừa, đang tìm kiếm giải pháp chuyển đổi số trong quản lý phát thải khí nhà kính.

Phần mềm kiểm kê khí nhà kính VertZéro

b. Khi nào chọn ESG Management Software?

ESG Management Software phù hợp với các doanh nghiệp có nhu cầu quản lý toàn diện các yếu tố Môi trường – Xã hội – Quản trị (E-S-G), đặc biệt trong bối cảnh tuân thủ quy định quốc tế và thúc đẩy uy tín bền vững trên thị trường. Cụ thể:

Doanh nghiệp cần lập báo cáo ESG theo các bộ tiêu chuẩn toàn cầu như GRI, SASB, TCFD hay ISSB, nhằm đáp ứng yêu cầu công bố thông tin bền vững một cách minh bạch và có hệ thống.
Doanh nghiệp đang niêm yết hoặc có kế hoạch gọi vốn từ các quỹ đầu tư ESG, vốn đòi hỏi hệ thống quản trị minh bạch, dữ liệu đầy đủ về các yếu tố E, S, G.
Doanh nghiệp hướng đến việc quản trị rủi ro và nắm bắt cơ hội ESG trong trung và dài hạn, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững tích hợp ESG vào vận hành, quản trị và văn hóa doanh nghiệp.

Với khả năng tích hợp đa nguồn dữ liệu, đánh giá hiệu suất ESG và hỗ trợ ra quyết định chiến lược, phần mềm quản trị ESG đã trở thành công cụ không thể thiếu trong hành trình chuyển đổi bền vững của doanh nghiệp. Trên thị trường hiện nay, có nhiều nền tảng ESG Management Software nổi bật, đáp ứng đa dạng nhu cầu từ lập báo cáo tuân thủ đến xây dựng chiến lược phát triển bền vững dài hạn.

SpheraCloud ESG là một trong những nền tảng toàn diện nhất, hỗ trợ doanh nghiệp lập báo cáo ESG theo chuẩn GRI, SASB, TCFD, đồng thời tích hợp quản lý dữ liệu môi trường, xã hội và quản trị trong một hệ thống duy nhất. SpheraCloud cho phép doanh nghiệp theo dõi hiệu suất ESG theo thời gian thực và tự động hóa quá trình thu thập, tổng hợp dữ liệu từ các bộ phận vận hành khác nhau.

Workiva ESG Solution được đánh giá cao nhờ khả năng kết nối và đồng bộ dữ liệu ESG với báo cáo tài chính, hỗ trợ doanh nghiệp niêm yết đáp ứng các yêu cầu của SEC, CSRD và ISSB về công bố thông tin bền vững. Workiva còn cung cấp nền tảng báo cáo liên kết mạnh mẽ, giúp dễ dàng chuẩn hóa các báo cáo ESG, đồng thời tăng cường tính minh bạch và độ tin cậy cho nhà đầu tư.

Bên cạnh các nền tảng ESG toàn diện, VertZéro, phần mềm kiểm kê khí nhà kính do FPT IS phát triển, cũng đang cho thấy những bước tiến mạnh mẽ trong việc hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi bền vững. Dù khởi đầu là phần mềm chuyên về kiểm kê khí nhà kính, VertZéro không ngừng phát triển và mở rộng tính năng để đồng hành cùng doanh nghiệp trong hành trình ESG. Phần mềm tích hợp tính năng “one-click report”, cho phép doanh nghiệp tạo lập báo cáo phát thải đáp ứng chuẩn GRI chỉ với một thao tác đơn giản. Đây là nỗ lực nhằm giúp doanh nghiệp không chỉ tuân thủ các yêu cầu kiểm kê khí nhà kính, mà còn tiến gần hơn đến mục tiêu phát triển bền vững toàn diện, đáp ứng tốt kỳ vọng của nhà đầu tư, đối tác và các bên liên quan về tính minh bạch và hiệu quả ESG.

5. Lựa chọn giải pháp công nghệ phù hợp: Bước đệm cho phát triển bền vững

Trong bối cảnh các yêu cầu về minh bạch và tuân thủ tiêu chuẩn phát triển bền vững ngày càng siết chặt, việc lựa chọn đúng công cụ công nghệ không chỉ giúp doanh nghiệp tối ưu quy trình vận hành mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Carbon accounting software và ESG management software, mặc dù đều hỗ trợ quản trị bền vững, lại phục vụ những mục tiêu chuyên biệt: Carbon accounting tập trung vào đo lường và quản lý phát thải khí nhà kính, trong khi ESG management mang lại cái nhìn tổng thể về toàn bộ hiệu suất môi trường, xã hội và quản trị của doanh nghiệp.

Việc hiểu rõ sự khác biệt này sẽ giúp các tổ chức lựa chọn giải pháp phù hợp nhất với nhu cầu vận hành, yêu cầu tuân thủ và chiến lược phát triển dài hạn của mình.

Trên hành trình đó, FPT tự hào giới thiệu giải pháp VertZéro – nền tảng công nghệ toàn diện, được thiết kế để đồng hành và hỗ trợ doanh nghiệp từ những bước đầu tiên của quá trình kiểm kê phát thải đến việc xây dựng hệ thống quản trị ESG đạt chuẩn quốc tế như GRI, SASB, CSRD hay ISSB. VertZéro không chỉ cung cấp các công cụ đo lường và báo cáo phát thải khí nhà kính (GHG) chi tiết theo Scope 1, 2, 3, mà còn hỗ trợ tùy chỉnh (customize) linh hoạt theo nhu cầu đặc thù của từng doanh nghiệp:

Tùy chỉnh hệ số phát thải (Emission Factors) phù hợp với ngành nghề, loại hình sản xuất, khu vực địa lý và đặc thù chuỗi cung ứng, đảm bảo tính chính xác, minh bạch và sát với thực tế.
Thiết kế báo cáo ESG linh hoạt theo nhiều định dạng khác nhau, đáp ứng yêu cầu công bố thông tin từ nhà đầu tư, cơ quan quản lý và các đối tác chiến lược.
Kết nối và tích hợp dễ dàng với các hệ thống quản lý hiện hữu như ERP, IoT, hoặc nền tảng dữ liệu nội bộ, tự động hóa toàn bộ quy trình thu thập và xử lý dữ liệu ESG.
Hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng lộ trình Net Zero và quản trị rủi ro ESG, từ xác định baseline phát thải đến đo lường tiến độ giảm thiểu và dự báo kịch bản chuyển đổi.

VertZéro cam kết luôn sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp, từ việc hoạch định chiến lược, triển khai công nghệ đến hỗ trợ vận hành và cập nhật các yêu cầu mới nhất về tiêu chuẩn bền vững toàn cầu. Với đội ngũ chuyên gia công nghệ và ESG giàu kinh nghiệm từ FPT, chúng tôi không chỉ cung cấp giải pháp mà còn mang đến sự hỗ trợ toàn diện, giúp doanh nghiệp biến thách thức tuân thủ thành cơ hội tăng trưởng bền vững.

Để tìm hiểu thêm và trải nghiệm các giải pháp từ VertZéro, vui lòng truy cập: https://vertzero.eco/.

Tài liệu tham khảo

KPMG (2024) ESG in the Age of AI. KPMG International.
Xiao, Y. and Xiao, L. (2025) ‘The impact of artificial intelligence‑driven ESG performance on sustainable development of central state‑owned enterprises listed companies’, Scientific Reports, 15, p. 8548.
Persefoni AI Inc. (n.d.) Climate Management & Carbon Accounting Platform. Available at: https://www.persefoni.com
Watershed (n.d.) The enterprise sustainability platform. Available at: https://watershed.com/fr
Plan A (n.d.) Carbon Accounting and ESG Management Platform. Available at: https://plana.earth
Microsoft (n.d.) Microsoft Cloud for Sustainability. Available at: https://www.microsoft.com/en-us/sustainability/cloud
Sphera (n.d.) SpheraCloud ESG Platform. Available at: https://sphera.com/spheracloud-platform/spheracloud-esg/
Workiva (n.d.) Workiva ESG Reporting Solution. Available at: https://www.workiva.com/solutions/esg-reporting