Low Carbon City: Xu hướng tất yếu và giải pháp đo lường khí nhà kính hiệu quả cho đô thị hiện đại

Trong kỷ nguyên của biến đổi khí hậu và quá trình đô thị hóa diễn ra với tốc độ chưa từng có, các thành phố đang trở thành mặt trận quan trọng nhất trong cuộc chiến chống lại phát thải khí nhà kính toàn cầu. Khi hơn 70% lượng khí CO₂ trên thế giới bắt nguồn từ các hoạt động đô thị bao gồm tiêu thụ năng lượng trong các tòa nhà, phương tiện giao thông, xử lý chất thải và công nghiệp nhẹ các thành phố không còn là nạn nhân của biến đổi khí hậu, mà đã trở thành tác nhân chính và đồng thời cũng là giải pháp then chốt. 

Chúng ta đã và đang chứng kiến những hệ lụy rõ rệt của hiện tượng nóng lên toàn cầu: lũ quét, nắng nóng kỷ lục, ô nhiễm không khí vượt ngưỡng. Tại Việt Nam, Bão số 3 – Wipha đang trực tiếp đổ bộ vào miền Bắc Việt Nam, gây mưa lớn trên diện rộng. Không còn đơn thuần là hiện tượng thời tiết bất thường, những cơn bão như Wipha ngày càng trở thành minh chứng rõ ràng cho tác động ngày một nghiêm trọng của biến đổi khí hậu đối với các đô thị. Những sự kiện cực đoan như vậy không còn là ngoại lệ, mà đang dần trở thành “bình thường mới”. 

Trong bối cảnh đó, khái niệm “thành phố phát thải thấp” (Low Carbon City) ngày càng được quan tâm như một hướng đi chiến lược nhằm tái thiết lại không gian đô thị theo cách bền vững, công bằng và thích ứng hơn. Đây không chỉ là một mục tiêu dài hạn trong chính sách môi trường – mà còn là một lộ trình hành động cụ thể được nhiều thành phố trên thế giới cam kết thực hiện thông qua: 

• cải tạo hạ tầng, 

• chuyển đổi năng lượng sạch, 

• quy hoạch thông minh, 

• thúc đẩy giao thông xanh, 

• và đặc biệt là ứng dụng công nghệ số để giám sát – quản lý – và minh bạch hóa phát thải. 

Việc xây dựng một thành phố phát thải thấp không đơn thuần là giảm lượng khí thải CO₂, mà còn là quá trình thiết lập một mô hình phát triển đô thị mới, nơi tăng trưởng kinh tế không đi kèm với tổn thất môi trường, và chất lượng sống của người dân được đặt lên hàng đầu. Đó là nơi mà mỗi tòa nhà, mỗi con đường, mỗi phương tiện đều đóng vai trò trong việc giảm phát thải và nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên. 

Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm và đặc trưng của một thành phố phát thải thấp, lý do vì sao mô hình này trở thành xu hướng toàn cầu, các yếu tố cấu thành nên một đô thị phát thải thấp thành công, cùng với đó là những ví dụ thực tiễn quốc tế mang lại nhiều bài học kinh nghiệm quý giá cho các thành phố đang trong quá trình định hình chiến lược phát triển bền vững. 

I. Giới thiệu: Thành phố phát thải thấp là gì?

Thành phố phát thải thấp (Low Carbon City) là mô hình đô thị hiện đại được thiết kế và vận hành nhằm giảm thiểu đáng kể lượng phát thải khí nhà kính, đặc biệt là CO₂ – nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu. Mô hình này không chỉ tập trung vào các giải pháp công nghệ, mà còn đòi hỏi sự thay đổi toàn diện về cách quy hoạch không gian, sử dụng năng lượng, phương thức di chuyển, xây dựng, và lối sống đô thị. 

Theo báo cáo của ISOCARP – Hiệp hội quốc tế các nhà quy hoạch đô thị và vùng – các thành phố chỉ chiếm khoảng 2% diện tích bề mặt Trái Đất nhưng lại tiêu thụ gần 70% tổng năng lượng toàn cầu và phát thải hơn 76% lượng CO₂ liên quan đến năng lượng. Trong bối cảnh đô thị hóa tiếp tục tăng nhanh, các thành phố đang trở thành trung tâm của cả thách thức lẫn giải pháp cho mục tiêu trung hòa carbon toàn cầu. 

Mô hình “low carbon city” được hình thành như một phản ứng thực tiễn và đo lường được đối với những giới hạn của khái niệm “phát triển bền vững” truyền thống – vốn thường mang tính trừu tượng. Thành phố phát thải thấp tập trung vào các mục tiêu cụ thể, có thể theo dõi như: cường độ carbon trên mỗi đơn vị GDP, mức tiêu thụ năng lượng bình quân đầu người, tỷ lệ năng lượng tái tạo, và mật độ giao thông carbon thấp. 

Một thành phố phát thải thấp không đồng nghĩa với việc không có phát thải, mà là nơi có các chiến lược rõ ràng để đo lường, kiểm soát và giảm phát thải từ cả phía cung (năng lượng tái tạo, công nghệ sạch) và phía cầu (hiệu quả năng lượng, thay đổi hành vi tiêu dùng, quy hoạch giao thông hợp lý). 

Nhiều thành phố trên thế giới đã xây dựng mô hình phát triển carbon thấp thành công như: 

• Malmö (Thụy Điển) với các khu đô thị tái thiết dựa vào năng lượng tái tạo tại chỗ; 

• Portland (Mỹ) với hệ thống quy hoạch vùng làm giảm đáng kể phát thải từ giao thông; 

• Barcelona (Tây Ban Nha) với chính sách bắt buộc sử dụng năng lượng mặt trời cho tòa nhà mới và cải tạo. 

Vì vậy, một đô thị phát thải thấp không chỉ là lựa chọn kỹ thuật mà còn là hướng đi chiến lược tích hợp giữa quy hoạch đô thị, chính sách năng lượng và sự tham gia của cộng đồng, đóng vai trò quyết định trong hành trình toàn cầu hướng tới một nền kinh tế carbon thấp và môi trường sống bền vững cho thế hệ tương lai. 

II. Vì sao đô thị cần giảm phát thải?

Trong cuộc chiến toàn cầu chống lại biến đổi khí hậu, các thành phố phát thải thấp không còn là xu hướng lựa chọn – mà đã trở thành một đòi hỏi cấp bách. Với dân số, năng lượng, tài nguyên và phát thải ngày càng tập trung tại các khu vực đô thị, thành phố chính là nơi “gây ra vấn đề” nhưng cũng có đủ điều kiện để “giải quyết vấn đề”. 

1.Thành phố là nơi phát thải lớn nhất

Các đô thị hiện đang chiếm: 

• Hơn 70% lượng khí thải CO₂ toàn cầu 

• Khoảng 75% năng lượng tiêu thụ 

• Trên 60% lượng phát thải nhà kính từ hoạt động con người 

Đây là kết quả của quá trình đô thị hóa nhanh, mở rộng xây dựng, gia tăng phương tiện cá nhân và hệ thống năng lượng phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Nếu không kiểm soát, phát thải tại đô thị sẽ tiếp tục tăng nhanh hơn cả tốc độ tăng dân số. 

2. Đô thị là nơi dễ bị tổn thương nhất bởi biến đổi khí hậu

Bên cạnh vai trò là nguồn phát thải chính, thành phố còn là nơi chịu ảnh hưởng nghiêm trọng và trực tiếp từ biến đổi khí hậu. Tình trạng nước biển dâng đe dọa các đô thị ven biển như TP.HCM, Bangkok hay Jakarta. Hiện tượng đảo nhiệt đô thị khiến nhiệt độ tại các thành phố cao hơn đáng kể so với khu vực nông thôn lân cận, kéo theo nhu cầu sử dụng điện tăng vọt, đặc biệt vào mùa hè. Ngoài ra, mưa lớn kéo dài, lũ lụt và ô nhiễm không khí cũng đang gây ra khủng hoảng sức khỏe cộng đồng và áp lực lên hệ thống hạ tầng đô thị.

3. Thành phố có tiềm năng hành động mạnh mẽ và nhanh chóng

Với đặc điểm mật độ dân cư cao, hạ tầng tập trung và nguồn lực dồi dào, đô thị là nơi lý tưởng để triển khai các sáng kiến phát triển bền vững và giảm phát thải. Việc tổ chức lại hệ thống giao thông công cộng, áp dụng năng lượng tái tạo, tăng hiệu suất năng lượng cho các tòa nhà và xử lý chất thải hiệu quả đều có thể được thực hiện nhanh hơn, đồng bộ hơn tại thành phố. Nhờ sự hỗ trợ của công nghệ số, Internet vạn vật (IoT), các đô thị có thể dễ dàng đo lường, theo dõi và tối ưu hóa lượng phát thải theo thời gian thực – đây là nền tảng quan trọng để xây dựng thành phố phát thải thấp hiệu quả.

4. Vai trò trung tâm của đô thị trong chiến lược khí hậu quốc gia và toàn cầu

Nhiều sáng kiến quốc tế đã chỉ ra rằng hành động cấp thành phố có ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả thực hiện các cam kết khí hậu quốc gia. Tuy nhiên, theo UNDP, hiện nay chỉ khoảng 27% các Đóng góp do Quốc gia tự xác định (NDCs) có lồng ghép yếu tố đô thị một cách rõ ràng. Điều này cho thấy còn nhiều tiềm năng để tích hợp vai trò của đô thị vào chiến lược khí hậu quốc gia. Các thành phố tham gia mạng lưới như C40 Cities, Covenant of Mayors hay ICLEI đang chứng minh rằng hành động ở cấp địa phương có thể tiên phong, quyết liệt và hiệu quả hơn cả cấp trung ương.

5. Thành phố phát thải thấp tạo ra lợi ích kinh tế – xã hội dài hạn

Việc xây dựng thành phố phát thải thấp không chỉ giúp giảm lượng khí nhà kính mà còn mang lại nhiều giá trị vượt ra ngoài lĩnh vực môi trường. Các đô thị phát triển theo mô hình carbon thấp thường có chất lượng không khí tốt hơn, chi phí năng lượng thấp hơn, tỷ lệ bệnh tật do ô nhiễm giảm đáng kể. Đồng thời, việc thúc đẩy công nghệ sạch và đầu tư xanh cũng mở ra các cơ hội việc làm mới, thu hút vốn đầu tư nước ngoài và cải thiện hình ảnh đô thị trên bản đồ quốc tế. Đây là hướng phát triển bền vững toàn diện, mang lại lợi ích cả về môi trường, kinh tế và an sinh xã hội. 

Nhiều nghiên cứu kinh tế cho thấy chuyển dịch sang mô hình phát thải thấp, dù đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu cao, nhưng mang lại lợi ích tăng trưởng GDP trong trung và dài hạn. Theo Audinet và cộng sự (2016), các kịch bản giảm phát thải nhờ tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo (RE) và hiệu quả năng lượng (EE) có thể khiến GDP thấp hơn một chút trong giai đoạn đầu (2012–2015), nhưng sau đó tăng cao hơn kịch bản thông thường (BAU) nhờ chi phí vận hành giảm và hiệu quả sử dụng tài nguyên cao hơn. Tương tự, nghiên cứu của Phạm Lan Hương (2018) sử dụng mô hình CGE cho thấy, trong kịch bản giảm 8% phát thải không điều kiện (UNC), GDP giảm nhẹ trong giai đoạn 2015–2019 nhưng sẽ tăng và cao hơn BAU từ năm 2020, đạt mức cao hơn 0,24% vào năm 2030. Với kịch bản có điều kiện giảm phát thải 25% (CON), GDP tăng gần 2% so với BAU vào năm 2030, cho thấy tiềm năng tăng trưởng rõ rệt nếu có đầu tư đủ mạnh vào EE và RE. 

Đặc biệt, các kịch bản tham vọng hơn như “EEF” (tăng gấp đôi đầu tư vào hiệu quả năng lượng) và “3RE” (tăng gấp ba đầu tư vào năng lượng tái tạo) cho thấy GDP có thể tăng nhanh hơn cả CON, trong đó kịch bản EEF có tốc độ tăng trưởng GDP cao nhất. Điều này phản bác quan điểm cho rằng hành động khí hậu gây tổn thất kinh tế; ngược lại, đầu tư mạnh vào chuyển đổi xanh có thể thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, để hiện thực hóa các kịch bản này, cần có chính sách hỗ trợ huy động vốn tư nhân – từ hộ gia đình đến doanh nghiệp, thông qua cải cách thuế, loại bỏ trợ cấp nhiên liệu hóa thạch và tăng cường tín hiệu thị trường carbon rõ ràng. 

III. Các giải pháp trọng điểm xây dựng một thành phố low carbon 

Chuyển đổi sang mô hình thành phố phát thải thấp (low carbon city) không chỉ là một tuyên bố chính sách mà đòi hỏi một tập hợp các giải pháp đồng bộ, liên ngành và dài hạn. Dưới đây là những nhóm giải pháp trọng điểm giúp hiện thực hóa mục tiêu này, đã được minh chứng hiệu quả tại nhiều đô thị tiên phong trên thế giới.

1.Quy hoạch đô thị tích hợp yếu tố khí hậu

Việc lồng ghép mục tiêu giảm phát thải và thích ứng khí hậu ngay từ giai đoạn quy hoạch tổng thể giúp thành phố phát triển theo hướng bền vững. Điều này bao gồm: phân vùng hợp lý, phát triển đa trung tâm, hạn chế giãn nở đô thị tràn lan, ưu tiên giao thông công cộng và giữ lại các không gian xanh làm “lá phổi” điều tiết khí hậu. Quy hoạch thông minh còn giúp giảm khoảng cách di chuyển, từ đó cắt giảm nhu cầu sử dụng phương tiện cá nhân. 

2. Cải cách giao thông đô thị theo hướng carbon thấp

Giao thông là một trong những nguồn phát thải lớn nhất ở các thành phố. Các giải pháp bao gồm: đầu tư vào hệ thống metro, BRT và xe buýt điện; xây dựng làn đường ưu tiên cho xe đạp và người đi bộ; hạn chế phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch bằng thuế carbon hoặc cấm lưu thông theo khu vực. Một số thành phố như London, Seoul hay Jakarta đã thành công trong việc cắt giảm lượng xe cá nhân tại trung tâm thông qua chính sách thu phí tắc nghẽn. 

3. Phát triển năng lượng tái tạo và tối ưu hóa lưới điện

Một thành phố low carbon phải giảm phụ thuộc vào điện than và chuyển sang sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời, gió, sinh khối. Song song đó là xây dựng các trung tâm lưu trữ điện, hệ thống lưới điện thông minh (smart grid) và đồng phát (cogeneration) để tối ưu hóa hiệu suất sử dụng năng lượng. Các chính sách hỗ trợ điện mặt trời mái nhà, mini-grid ở khu dân cư hay công nghiệp xanh là những ví dụ tiêu biểu. 

4. Thúc đẩy xây dựng xanh và tiết kiệm năng lượng

Tòa nhà chiếm tới 30–40% tổng tiêu thụ năng lượng đô thị. Việc áp dụng tiêu chuẩn công trình xanh, vật liệu cách nhiệt, hệ thống điều hòa hiệu suất cao và quản lý năng lượng tòa nhà sẽ góp phần giảm đáng kể lượng khí nhà kính. Đồng thời, khuyến khích cải tạo công trình cũ (retrofitting) để đáp ứng tiêu chuẩn tiết kiệm năng lượng là một chiến lược cần thiết trong các thành phố đang phát triển. 

5. Quản lý chất thải bền vững và kinh tế tuần hoàn

Một đô thị phát thải thấp phải có hệ thống xử lý chất thải khép kín – từ phân loại tại nguồn, tái chế, xử lý rác hữu cơ đến đốt phát điện. Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong sản xuất và tiêu dùng giúp kéo dài vòng đời tài nguyên, giảm phát sinh rác và tiết kiệm năng lượng. Các mô hình như “zero waste city” tại Kamikatsu (Nhật Bản) hay hệ thống thu hồi khí metan từ bãi rác tại Copenhagen là những ví dụ tiêu biểu. 

6. Ứng dụng công nghệ số và hệ thống MRV

Công nghệ đóng vai trò đòn bẩy trong quản trị phát thải. Việc áp dụng cảm biến IoT, nền tảng dữ liệu lớn (big data), trí tuệ nhân tạo (AI) và hệ thống MRV (đo lường – báo cáo – xác minh) giúp theo dõi phát thải theo thời gian thực, phát hiện rò rỉ khí nhà kính, và tối ưu hóa các hoạt động vận hành đô thị. Minh bạch dữ liệu còn giúp thành phố tiếp cận nguồn tài chính khí hậu và củng cố niềm tin của cộng đồng. 

IV. Case study về thành phố phát thải thấp (Low Carbon Cities)

Việc xây dựng thành phố phát thải thấp không chỉ là lý thuyết mà đã được hiện thực hóa tại nhiều đô thị trên thế giới. Những ví dụ điển hình dưới đây cho thấy cách các thành phố áp dụng các giải pháp cụ thể để cắt giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời nâng cao chất lượng sống và sức cạnh tranh đô thị.

1. Putrajaya, Malaysia – Tiên phong áp dụng khung LCCF

Malaysia là một trong những quốc gia tiên phong tại khu vực Đông Nam Á trong việc xây dựng mô hình thành phố phát thải thấp, thông qua việc triển khai Khung đánh giá Thành phố Phát thải thấp – LCCF (Low Carbon Cities Framework). Khung LCCF được Bộ Công nghệ Xanh và Biến đổi Khí hậu Malaysia (MGTC) phát triển với mục tiêu hướng dẫn các đô thị, nhà phát triển, trường đại học và các tổ chức cộng đồng thực hiện các giải pháp giảm phát thải một cách bài bản và định lượng. 

Theo LCCF, Malaysia đặt mục tiêu giảm 45% cường độ phát thải khí nhà kính trên mỗi đơn vị GDP vào năm 2030, so với mức năm 2005. Để đạt được điều này, quốc gia đã khuyến khích các đô thị triển khai hàng loạt giải pháp đồng bộ nhằm cắt giảm khí thải từ các lĩnh vực tiêu thụ năng lượng, giao thông, sử dụng đất và quản lý chất thải. 

Một trong những trụ cột quan trọng là phát triển các công trình hiệu suất cao – tức những tòa nhà có khả năng tiết kiệm năng lượng tối ưu thông qua thiết kế xanh, vật liệu cách nhiệt, hệ thống chiếu sáng và điều hòa thông minh. Bên cạnh đó, việc thúc đẩy ứng dụng năng lượng tái tạo (như điện mặt trời) tại quy mô hộ gia đình và khu đô thị cũng giúp giảm áp lực phát thải từ điện lưới. 

Các biện pháp xây dựng thành phố phát thải thấp của Malaysia 

Trong Khung đánh giá Thành phố Phát thải thấp (Low Carbon Cities Framework – LCCF) của Malaysia, có 15 tiêu chí (criteria) và 41 tiêu chí phụ (sub-criteria) được thiết kế nhằm đo lường, đánh giá và hướng dẫn quá trình chuyển đổi sang đô thị carbon thấp. Các tiêu chí này được phân bổ trong 4 lĩnh vực chính (performance dimensions), bao gồm: 

1. Môi trường đô thị (Urban Environment) 

• Tiêu chí: Quy hoạch sử dụng đất, cây xanh, mật độ đô thị, chất lượng không khí 

• Tiêu chí phụ: Tỷ lệ cây xanh, mức độ hấp thụ CO₂, mật độ dân số, mức độ ô nhiễm không khí 

2. Hạ tầng và năng lượng (Urban Infrastructure) 

• Tiêu chí: Công trình xanh, năng lượng tái tạo, chiếu sáng công cộng, xử lý nước & rác thải 

• Tiêu chí phụ: Tỷ lệ sử dụng năng lượng sạch, hiệu quả điện năng, tái chế nước, giảm chất thải 

3. Giao thông bền vững (Urban Transportation) 

• Tiêu chí: Phát triển giao thông công cộng, hạ tầng xe điện, giảm xe cá nhân 

• Tiêu chí phụ: Tỷ lệ sử dụng PTCC, số trạm sạc EV, chính sách cấm xe nhiên liệu hóa thạch 

4. Quản trị và cộng đồng (Governance & Engagement) 

• Tiêu chí: Chính sách hỗ trợ, tài chính xanh, hệ thống MRV, sự tham gia cộng đồng 

• Tiêu chí phụ: Có kế hoạch hành động khí hậu, áp dụng đo lường phát thải, cộng đồng tham gia 

2. Saraburi (Thái Lan) –  Thành phố carbon thấp đầu tiên tại Thái Lan

Trong bối cảnh toàn cầu đang nỗ lực hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2050, các đô thị – đặc biệt là những trung tâm công nghiệp – được kỳ vọng sẽ tiên phong trong chuyển đổi xanh. Tỉnh Saraburi (Thái Lan), với vai trò là thủ phủ xi-măng của quốc gia, đã trở thành điểm sáng quốc tế khi triển khai mô hình “Saraburi Sandbox” – thành phố carbon thấp đầu tiên tại Thái Lan. Thông qua hợp tác chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng (mô hình ESG 4 Plus), Saraburi đã thực hiện chiến lược toàn diện bao gồm chuyển đổi năng lượng, công nghiệp xanh, quản lý chất thải, lâm nghiệp và nông nghiệp carbon thấp, cùng phát triển không gian xanh. Mục tiêu cụ thể là cắt giảm 5 triệu tấn CO₂ vào năm 2027, hướng tới trung hòa carbon vào năm 2050, đồng thời mở ra nhiều hướng đi thiết thực cho các thành phố công nghiệp tại Việt Nam  

Hợp tác xây dựng “Saraburi Sandbox”. Ảnh: BK 

Hợp tác ba bên theo mô hình ESG  4  Plus 

Saraburi kết hợp chặt chẽ giữa các bên: Chính quyền – Doanh nghiệp – Cộng đồng, theo bộ nguyên tắc ESG 4 Plus. Mô hình này được phát triển bởi tập đoàn SCG dựa trên 4 yếu tố cốt lõi: hướng tới Net Zero, phát triển xanh, giảm bất bình đẳng và tăng cường hợp tác – cùng yếu tố “+1” là tính công bằng minh bạch trong mọi hoạt động. Với 80% sản lượng xi-măng tại Saraburi được sản xuất theo công nghệ giảm carbon, nhiều nhà máy đã thay thế nhiên liệu hóa thạch bằng năng lượng sinh khối và rác thải (RDF), đồng thời áp dụng giải pháp thu hồi nhiệt thải (Waste Heat Recovery) . Các biện pháp này giúp cắt giảm hàng triệu tấn CO₂ trong năm đầu triển khai. 

Saraburi thiết lập mô hình “ngân hàng rác thải” và hệ thống thu gom thông minh. Phân loại rác tại nguồn, tái chế và chuyển đổi rác thành năng lượng (RDF) giúp giảm lượng chất thải vào bãi chôn lấp. Cùng lúc, 45 khu rừng cộng đồng do người dân quản lý và phát triển sinh kế xanh đã ra đời, vừa hấp thụ carbon vừa làm phong phú sinh kế địa phương. Đồng thời, nông dân tại Saraburi được khuyến khích trồng rừng cộng đồng và cỏ voi trên đất trống, tạo ra các đơn vị hấp thụ CO₂ tự nhiên trong khi phát triển du lịch sinh thái, minh chứng cho sự hài hòa giữa phát triển cộng đồng và môi trườn

V. Giải pháp: Phần mềm VertZéro, “bộ não carbon” cho đô thị

Trong hành trình hướng đến các đô thị trung hòa carbon, dữ liệu chính xác và hệ thống quản trị hiệu quả đóng vai trò then chốt. VertZéro – phần mềm quản lý khí nhà kính do FPT phát triển, mang đến giải pháp toàn diện giúp các thành phố kiểm kê, phân tích và hoạch định lộ trình giảm phát thải một cách thông minh, minh bạch và có thể hành động. 

1. Kiểm kê phát thải toàn diện theo Scope 1 – 2 – 3

VertZéro tự động thu thập và chuẩn hóa dữ liệu phát thải từ nhiều nguồn trong đô thị: tiêu thụ điện – nước, lượng rác thải, phương tiện công cộng, hệ thống chiếu sáng và các công trình công cộng. Điều này giúp thành phố có cái nhìn đầy đủ về toàn bộ dòng phát thải, bao gồm cả những phát thải gián tiếp trong chuỗi cung ứng. 

2. Hỗ trợ báo cáo theo tiêu chuẩn quốc tế

Nền tảng đáp ứng các khung báo cáo quốc tế như ISO 14064, GHG Protocol, CDP Cities, đồng thời hỗ trợ các địa phương tại Việt Nam tích hợp dữ liệu vào báo cáo thực hiện Đóng góp quốc gia tự nguyện (NDC). Đây là bước quan trọng giúp đô thị kết nối với các mạng lưới thành phố toàn cầu, thu hút nguồn vốn xanh. 

3. Mô phỏng kịch bản đầu tư xanh và hiệu quả carbon

VertZéro cho phép thành phố mô phỏng và so sánh hiệu quả giảm phát thải khi đầu tư vào các giải pháp xanh như: chuyển đổi xe buýt điện, lắp đặt điện mặt trời, cải tạo tòa nhà công năng lượng thấp. Từ đó, nhà quản lý dễ dàng ra quyết định ưu tiên đầu tư có cơ sở khoa học và chi phí-hiệu quả. 

4. Minh bạch – tương tác – quản trị thông minh

Hệ thống dashboard trực quan cho phép chính quyền chia sẻ kết quả giảm phát thải với người dân, nhà đầu tư và các tổ chức quốc tế. Điều này tăng tính minh bạch, thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng và nâng cao uy tín thành phố trong các chương trình đánh giá xanh toàn cầu. 

VertZéro không chỉ là một phần mềm, mà là “bộ não carbon” giúp đô thị đo lường – xác minh – hành động hiệu quả vì mục tiêu trung hòa carbon. Đây chính là nền tảng công nghệ thiết yếu cho các thành phố tại Việt Nam trong quá trình chuyển đổi xanh và thích ứng với các chuẩn mực toàn cầu. 

VI. Từ khát vọng xanh đến hành động thực tế: Thành phố cần một hệ điều hành phát thải

Tương lai của đô thị không chỉ được đo bằng chiều cao của những tòa nhà, mà bằng khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và duy trì chất lượng sống cho thế hệ mai sau. Việc xây dựng thành phố phát thải thấp không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu nếu chúng ta muốn duy trì đà tăng trưởng bền vững trong kỷ nguyên carbon. 

Tuy nhiên, để hành động hiệu quả, đô thị cần biết chính xác mình đang đứng ở đâu. Bao nhiêu khí thải đang phát sinh từ hệ thống giao thông, từ điện năng các tòa nhà công cộng, từ rác thải đô thị? Giảm bao nhiêu là đủ? Và đầu tư vào đâu là tối ưu? Những câu hỏi này cần một nền tảng dữ liệu tin cậy và hệ thống phân tích thông minh để ra quyết định có cơ sở. 

VertZéro chính là “bộ não carbon” dành cho các thành phố hiện đại, giúp đo lường – xác minh – mô phỏng – và minh bạch hóa toàn bộ hành trình giảm phát thải. 

TÀI LIỆU THAM KHẢO 

1. International Society of City and Regional Planners (ISOCARP). (2014). Low Carbon Cities: Transforming Urban Systems. [pdf] Available at: https://isocarp.org/app/uploads/2014/04/REVIEW05_digi.pdf  

1. Nguyễn, V.T. and Ministry of Natural Resources and Environment (MONRE). (2015). Dự báo phát thải khí nhà kính dài hạn của Việt Nam đến năm 2030 [Long-term Greenhouse Gas Emissions Forecasting of Vietnam until 2030]. [pdf] United Nations Development Programme (UNDP). Available at: https://www.undp.org/sites/g/files/zskgke326/files/migration/vn/Long-term-Greenhouse-gas_Tieng-Viet.pdf  

1. Phạm, H. (2022). Cities have a key role to play in tackling climate change – here’s why. United Nations Development Programme (UNDP) Climate Promise. Available at: https://climatepromise.undp.org/news-and-stories/cities-have-key-role-play-tackling-climate-change-heres-why  

1. Phạm, H. (2023). Xây dựng thành phố carbon thấp đầu tiên tại Thái Lan: Kinh nghiệm cho Việt Nam [Building the first low-carbon city in Thailand: Lessons for Vietnam]. Nhân Dân. Available at: https://nhandan.vn/xay-dung-thanh-pho-carbon-thap-dau-tien-tai-thai-lan-kinh-nghiem-cho-viet-nam-post893188.html  

1. Wang, W., Liu, Y., Wang, Y., Liu, X. and Li, J. (2022). Towards sustainable urban development: A bibliometric and visual analysis of low-carbon city research. Sustainable Cities and Society, [online] 82, p.103889. Available at: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2210670722006862