Kiểm kê khí nhà kính là gì? Giải pháp kiểm kê khí thải nhà kính

Kiểm kê khí nhà kính là hoạt động quan trọng giúp doanh nghiệp, quốc gia quản lý và đánh giá sự biến động của môi trường cũng như khí hậu và bầu khí quyển. Tham khảo bài viết dưới đây, FPT IS hướng dẫn cách kiểm kê khí carbon cũng như tìm hiểu một số giải pháp hữu hiệu cho doanh nghiệp.

Những lợi ích khi kiểm kê khí trong nhà kính:

• Đánh giá được tác động của các hoạt động từ con người.
• Xem xét và đưa ra chính sách, giải pháp phù hợp.
• Giám sát tiến độ giảm phát thải khí nhà kính.
• Đo lường tiến độ kế toán carbon và báo cáo.
• Phân tích, nghiên cứu để phát triển công nghệ xanh.
• Cập nhập dữ liệu để tạo động lực cho sự thay đổi.
• Thúc đẩy sự hợp tác quốc tế.

1. Thông tin chung về kiểm kê khí nhà kính

Việc giảm lượng carbon trong nhà kính giúp chúng ta kiểm soát lượng khí thải từ các hoạt động kinh doanh, sản xuất. Từ đó, đánh giá lượng khí thải ảnh hưởng đến sự biến đổi môi trường hoặc đáp ứng yêu cầu của chính phủ đã quy định hay không?

1.1. Kiểm kê khí nhà kính là gì?

Kiểm kê khí trong nhà kính hay còn gọi là kế toán carbon là một hoạt động, quy trình xác định và báo cáo lượng phát thải (Green House Gas – GHG) từ dự án, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp hoặc quốc gia.

Theo tiêu chuẩn GRI 305 hướng dẫn kiểm kê khí nhà kính để đo lường tổng lượng phát thải tại doanh nghiệp, theo 3 phạm vi sau:

• Phạm vi 1: Khí phát thải trực tiếp.
• Phạm vi 2: Khí phát thải gián tiếp từ nguồn năng lượng mua.
• Phạm vi 3: Phát thải gián tiếp từ các hoạt động khác trong kinh doanh và sản xuất.

1.2. Đối tượng cần kiểm kê khí nhà kính

Theo thống kê hiện nay, việc kiểm kê khí trong nhà kính có tầm quan trọng đối với từng cá nhân, doanh nghiệp và cả chính phủ:

Chính phủ

• Theo dõi quá trình thực hiện và đo lượng sự biến đổi khí hậu.
• Xác định các nguồn phát thải khí carbon để thiết lập chính sách cũng như biện pháp giảm phát thải.

Doanh nghiệp

• Cải thiện hiệu suất sử dụng năng lượng và tài nguyên môi trường.
• Giảm chi phí vận hành.
• Tăng khả năng cạnh tranh với nhiều đối thủ.
• Tránh các rủi ro về pháp lý và chi phí.

Cá nhân

• Hiểu biết và nhận thức cụ thể về các tác động của khí nhà kính với môi trường sống.
• Tìm kiếm giải pháp cải thiện lượng khí nhà kính.

1.3. Các lĩnh vực cần kiểm kê nhà kính

Theo quy định của pháp luật, các doanh nghiệp, tổ chức thuộc 6 lĩnh vực sau phải được kiểm kê khí trong nhà kính:

Lĩnh vực	Ngành
Năng lượng	Ngành khai thác than và dầu khí tự nhiên.  Công nghiệp sản xuất năng lượng, hạt nhân. Thương mại và ngành dịch vụ dân dụng.
Giao thông vận tải	Tiêu thụ nguồn năng lượng (dầu khí,…).
Xây dựng	Tiêu thụ và sản xuất vật liệu xây dựng
Công nghiệp	Sản xuất hóa chất. Luyện kim, điện tử. Sản xuất và sử dụng các sản phẩm trong công nghiệp. Sử dụng các sản phẩm thay thế làm suy giảm tầng ozon.
Nông nghiệp, lâm nghiệp	Chăn nuôi, trồng trọt. Thay đổi, cải tạo sử dụng đất. Lâm nghiệp. Nuôi trồng thủy sản. Các nguồn phát thải khác
Chất thải	Xử lý chất thải hoặc nước thải. Bãi chôn lấp các chất thải rắn. Thiêu đốt chất thải. Xử lý chất thải sinh học

Xem thêm: Net zero là gì? Tầm quan trọng của phát thải ròng bằng 0

2. Quy định về kiểm kê khí nhà kính ở Việt Nam

Với tác động khí nhà kính ảnh hưởng đến sự biến đổi của môi trường, khí hậu và đặc biệt tầng khí quyển nghiêm trọng. Chính vì vậy, pháp luật Việt Nam đã đưa ra nhiều chính sách, quy định kiểm kê khí trong nhà kính nhằm hạn chế tác động của khí carbon đến môi trường, cụ thể như sau:

2.1. Quy định kiểm kê khí nhà kính của pháp luật

Theo quy định pháp luật, khí nhà kính là một hoạt động phát thải mang đến rủi ro đến môi trường cao. Do đó, việc tính toán khí nhà kính sẽ giúp quốc gia, doanh nghiệp kiểm soát lượng khí thải ra môi trường. Những quy định về dịch vụ kiểm kê khí nhà kính theo các điều luật sau:

Theo luật bảo vệ môi trường 2020 (Luật số 72/2020/QH14)

Luật bảo vệ môi trường 2020 chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2020, các tổ chức, doanh nghiệp thuộc cơ sở kiểm kê phát thải khí nhà kính phải thực hiện theo mục 7, điều 91 như sau:

• Các tổ chức, doanh nghiệp phải xây dựng, duy trì hệ thống dữ liệu phát thải khí nhà kính.  Ngoài ra, doanh nghiệp cần thực hiện kiểm kê định kỳ 2 năm 1 lần với Bộ tài nguyên và Môi trường, trước ngày 1/12 của kỳ báo cáo.
• Tìm kiếm giải pháp, thực hiện kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí carbon hằng năm cũng như các chương trình bảo vệ môi trường, sản xuất sạch trong doanh nghiệp.
• Lập kế hoạch về mức giảm khí thải hằng năm để báo cáo với Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng các cơ quan có thẩm quyền trước ngày 31/12 của kỳ báo cáo.

Theo thông tư số 96/2020/TT-BTC

Theo Mục 2, Điều 10 của Thông tư số 96/2020/TT-BTC có hiệu lực từ ngày 1/2/2021 đề cập đến quy định Báo cáo thường niên áp dụng cho các doanh nghiệp, cụ thể là:

Doanh nghiệp phải lập báo cáo thường niên theo mẫu quy định tại “Phụ lục IV” bởi Thông tư số 96/2020/TT-BTC. Báo cáo sẽ được công bố trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày kiểm toán tài chính theo năm (báo cáo không vượt quá 110 ngày) kể từ ngày thống kê tài chính năm.

Trong phần báo cáo thường niên tại “Phụ lục IV” có nhắc đến các vấn đề về khí thải nhà kính tác động lên môi trường. Cụ thể như sau:

Điều khoản 6.1 này chỉ áp dụng với các cơ sở, tổ chức, doanh nghiệp đang áp dụng quy mô nhà kính trong sản xuất, kinh doanh. Doanh nghiệp có thể lập “Báo cáo phát triển bền vững” để cập nhật rõ nguyên nhân và giải pháp về phát khí thải nhà kính.

2.2. Quy định kiểm kê khí nhà kính của doanh nghiệp

Việc thực hiện kiểm kê khí trong nhà kính của doanh nghiệp, không chỉ được tuân thủ theo quy định pháp luật, mà còn được áp dụng từ nhãn hàng và khách hàng với các tiêu chuẩn sau:

• Tiêu chuẩn TCVN ISO 14064-1:2018 về quy định kỹ thuật và hướng dẫn định lượng các phát thải, loại bỏ khí nhà kính.
• Chỉ số Higg Index (Higg FEM 3.0) để đánh giá tiêu chuẩn môi trường của các doanh nghiệp theo thang điểm 100.
• Tiêu chuẩn Tái chế Toàn cầu Global Recycled Standard (GRS 4.0) để theo dõi, xác minh hàm lượng vật liệu tái chế trong mỗi sản phẩm trước khi đưa ra thị trường.
• Tiêu chuẩn dệt may hữu cơ toàn cầu (GOTS 6.0) nhằm kiểm soát nguyên vật liệu trong quá trình sản xuất và hạn chế sử dụng hóa chất độc hại trong dệt may.

2.3. Quy định kiểm kê khí nhà kính tự nguyện

Hiện nay, chưa có bất kỳ quy định kiểm kê khí trong nhà kính theo phương pháp tự nguyện. Tuy nhiên, doanh nghiệp có thể thực hiện kiểm kê một cách tự nguyện và công bố thông tin đại chúng về các báo cáo kiểm kê khí nhà kính. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp nhận được nhiều lợi ích như:

• Kết quả sẽ được công nhận bởi cơ quan có thẩm quyền.
• Xây dựng hình ảnh thương hiệu phát triển bền vững.
• Nhận được sự tín dụng từ khách hàng, tổ chức, cơ quan, luật pháp và một số ưu đãi khác.

Xem thêm: Chuyển đổi xanh là gì? Áp dụng chuyển đổi xanh vào doanh nghiệp

3. Hướng dẫn kiểm kê khí nhà kính

Dựa vào Thông tư 17/2022/TT-BTNMT, quy trình kiểm kê khí carbon được thực hiện thông qua 9 bước cụ thể sau:

Bước 1: Xác định phương thức kiểm kê khí carbon cấp lĩnh vực

Căn cứ theo Hướng dẫn kiểm kê quốc gia khí nhà kính phiên bản 2006 (IPCC 2006) và năm 2019 (IPCC 2019) để xác định phương pháp kiểm kê phù hợp cho từng lĩnh vực.

Bước 2: Lựa chọn hệ số phát thải khí trong nhà kính

Tùy thuộc vào từng lĩnh vực mà doanh nghiệp hoạt động để lựa chọn hệ số phát khí thải theo danh mục do Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố.

Bước 3: Thu thập dữ liệu về hoạt động kiểm kê cấp lĩnh vực

Doanh nghiệp thu thập dữ liệu dựa vào các thông tin từ các văn bản hướng dẫn IPCC 2006 và IPCC 2019. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng có thể sử dụng số liệu từ Tổng cục thống kê, các cơ quan có thẩm quyền hoặc Phụ lục I.2 tại Thông tư 17/2022/TT-BTNMT.

Bước 4: Tính toán phát thải khí carbon

Cách tính phát thải khí nhà kính sẽ dựa theo phương pháp kiểm kê được xác định ở Bước 1. Kết quả kiểm kê sẽ được tổng hợp trên các biểu mẫu, bao gồm số liệu hoạt động, hệ số nóng lên toàn cầu cho nguồn phát thải và hấp thụ.

Bước 5: Kiểm soát chất lượng kiểm kê khí trong nhà kính

Quá trình kiểm tra, kiểm soát chất lượng bao gồm:

• Kiểm tra sự đầy đủ, chính xác của số liệu.
• Xác định cũng như điều chỉnh số liệu, thiếu sót trong báo cáo.
• Kiểm kê tài liệu và rà soát văn bản lưu trữ.

Bước 6: Bảo đảm chất lượng kiểm kê

Quy trình kiểm kê chất lượng căn cứ theo hướng dẫn tại IPCC 2006 và IPCC 2019 và được thực hiện bởi các cơ quan có thẩm quyền.

Bước 7: Đánh giá độ không chắc chắn của kết quả kiểm kê

• Xác định độ không chắc chắn bởi số liệu, hệ số phát thải, kết quả tính toán khi kiểm kê khí nhà kính.
• Tổng hợp bảng kiểm kê cấp lĩnh vực.

Bước 8: Tính toán lại kết quả kiểm kê khí phát thải

Trong các trường hợp phát hiện ra điểm sai sót trong kết quả, hoặc có sự thay đổi về phương pháp định lượng khí nhà kính, doanh nghiệp sẽ thực hiện tính toán lại kết quả kiểm kê.

Bước 9: Xây dựng bảng báo cáo kết quả kiểm kê

Dựa theo mẫu số 04, Phụ lục II của Nghị định 06/2022/NĐ-CP để xây dựng bảng báo cáo kiểm kê.

4. Tăng tốc chuyển đổi xanh với giải pháp Kiểm kê khí nhà kính từ FPT IS

Hiện nay FPT IS đang tích cực đầu tư nghiên cứu và hợp tác cùng các chuyên gia, cố vấn đầu ngành về giải pháp chuyển đổi xanh cho doanh nghiệp. Công ty đang tập trung phát triển hai giải pháp chiến lược gồm: Giải pháp kiểm kê khí nhà kính (VertZéro) và báo cáo ESG.

VertZéro là giải pháp công nghệ số hóa toàn diện quy trình thu thập, tính toán, quản lý và tạo báo cáo khí thải theo tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo tiến trình kiểm kê được thực hiện dựa trên các tiêu chuẩn sau:

• Giao thức báo cáo Khí nhà kính.
• Tiêu chuẩn quốc tế và quốc gia.
• Tuân thủ hướng dẫn IPCC.
• Tích hợp với báo cáo của ESG. 

Những bài viết liên quan:

• ESG là gì? Tiêu chuẩn, chiến lược và quy trình lập báo cáo ESG
• Tín chỉ carbon là gì? Thị trường mua bán tín chỉ carbon hiện nay

Kiểm kê khí nhà kính đang trở nên vô cùng cần thiết và quan trọng để giảm thiểu lượng khí thải ảnh hưởng đến môi trường. FPT IS mong rằng, thông qua những chia sẻ này, bạn sẽ hiểu thêm về lợi ích và tầm quan trọng của việc kiểm kê khí nhà kính và lựa chọn được giải pháp hiệu quả cho doanh nghiệp.