Nâng tầm định danh điện tử Việt Nam cùng sức mạnh từ Cơ sở dữ liệu Quốc gia về dân cư

1. Từ nền tảng dữ liệu đến hệ sinh thái định danh số toàn diện

Trong kỷ nguyên số, định danh điện tử – eKYC đã trở thành xương sống của hạ tầng số quốc gia. Nhận thức rõ điều này, Chính phủ Việt Nam đã có những bước đi chiến lược, thể hiện qua Quyết định số 749/QĐ-TTg về “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia” và gần đây là Nghị định số 69/2024/NĐ-CP quy định về định danh và xác thực điện tử. Với việc xây dựng thành công Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (CSDLQGDC), cùng với việc triển khai Căn cước công dân (CCCD) gắn chip và ứng dụng VNeID, chúng ta đã đặt nền móng vững chắc cho một hệ thống định danh số quốc gia.

2. Tầm quan trọng chiến lược của Định danh điện tử – eKYC

Định danh điện tử là yếu tố cốt lõi tạo dựng niềm tin trên không gian mạng, mở rộng mọi khả năng giao dịch và tương tác.

• Đối với người dân: eKYC giúp các giao dịch từ mở tài khoản ngân hàng, chứng khoán, công chứng, khám chữa bệnh, đến sử dụng dịch vụ công trở nên nhanh chóng, tiện lợi và an toàn hơn.
• Đối với doanh nghiệp: Việc tích hợp định danh điện tử không chỉ dừng lại ở việc định danh khách hàng. Các ứng dụng phổ biến hàng đầu còn bao gồm kiểm soát ra vào và xác thực truy cập hệ thống nội bộ (Know Your Employee – KYE) và xác thực giao dịch an toàn giữa các doanh nghiệp (Know Your Business – KYB). Những giải pháp này giúp tối ưu quy trình, giảm chi phí và ngăn chặn hiệu quả các hành vi gian lận.
• Đối với Chính phủ: eKYC là công cụ đắc lực để đẩy mạnh cải cách hành chính, xây dựng Chính phủ số, và sử dụng dữ liệu để hoạch định chính sách hiệu quả.

3. Vai trò của CSDLQGDC và Hệ sinh thái giải pháp FPT IS

CSDLQGDC là cơ sở dữ liệu quốc gia trọng yếu, giữ vai trò “hạ tầng số lõi” của Chính phủ số và Kinh tế số.

• Nguồn dữ liệu gốc, chuẩn hóa và có giá trị pháp lý cao nhất, giúp thống nhất thông tin dân cư trên toàn quốc.
  Trung tâm kết nối và chia sẻ dữ liệu giữa các bộ ngành, địa phương và doanh nghiệp, giảm trùng lặp thủ tục, tiết kiệm chi phí xã hội.
• Bảo đảm tính chính xác, chống gian lận danh tính trong các giao dịch ngân hàng, bảo hiểm, thương mại điện tử.
• Nền tảng triển khai dịch vụ công trực tuyến toàn trình: người dân chỉ cần VNeID/CCCD gắn chip thay cho nhiều loại giấy tờ.
• Cơ sở cho phân tích, hoạch định chính sách và phát triển kinh tế số, đồng thời tạo động lực hình thành thị trường dữ liệu minh bạch, an toàn.

Để khai thác tối đa tiềm năng này, FPT IS đã cung cấp một hệ sinh thái giải pháp công nghệ có khả năng tích hợp sâu rộng:

• FPT.eKYC: Giải pháp định danh khách hàng điện tử ứng dụng AI, nổi bật với độ chính xác nhận diện khuôn mặt trên 99% và trích xuất dữ liệu chính xác 98%. Công nghệ này giúp số hóa 100% quy trình, thực hiện mọi lúc mọi nơi.
• FPT.IDcheck: Giải pháp xác thực căn cước công dân gắn chip có kết nối với C06 Bộ Công An giúp chống giả mạo về mặt giấy tờ tùy thân với độ chính xác 100%.  
• Digital Onboarding: Nền tảng số hóa toàn diện quy trình đăng ký, tạo ra trải nghiệm khách hàng liền mạch, đặc biệt quan trọng trong lĩnh vực Tài chính – Ngân hàng.
• Công nghệ lõi: FPT.eKYC tích hợp các công nghệ tiên tiến như OCR (nhận dạng ký tự quang học), Face Matching, và công nghệ AI chống giả mạo, đảm bảo quy trình xác thực vừa nhanh chóng vừa an toàn.

4. Tiềm năng và Quy mô thị trường Định danh điện tử tại Việt Nam

Thị trường định danh điện tử tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng trưởng bùng nổ. Dữ liệu nghiên cứu cho thấy một tiềm năng khổng lồ chưa được khai phá hết.

Theo báo cáo phân tích của Polaris (2024),

Tổng dung lượng thị trường tiềm năng (TAM) của lĩnh vực định danh điện tử tại Việt Nam được dự báo sẽ tăng trưởng mạnh mẽ từ 148,6 triệu USD năm 2023 lên 463,9 triệu USD vào năm 2029.

Tổng dung lượng thị trường Định danh điện tử tại Việt Nam, 2022-2029 theo Polaris

Phân tích sâu hơn vào biểu đồ cho thấy:

• Tăng trưởng ổn định: Thị trường được dự báo tăng trưởng đều đặn qua các năm, với mức tăng trung bình khoảng 50-60 triệu USD mỗi năm.
• Biometrics chiếm ưu thế: Các giải pháp định danh sinh trắc học (như quét vân tay, nhận diện khuôn mặt) chiếm phần lớn thị phần và có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất. Đặc biệt, nhận diện khuôn mặt (màu cam trên biểu đồ) là phân khúc đóng góp lớn nhất, dự kiến đạt 104 triệu USD vào năm 2029. Điều này khẳng định xu hướng và sự đầu tư đúng đắn vào công nghệ Face Matching.

Những con số này cho thấy dư địa phát triển cực kỳ lớn cho các nhà cung cấp giải pháp như FPT IS, không chỉ trong lĩnh vực tài chính ngân hàng mà còn ở nhiều ngành nghề tiềm năng khác.

5. Thực trạng triển khai: Thành tựu và Thách thức

5.1. Thành tựu đáng ghi nhận: Việc cấp CCCD gắn chip và ứng dụng VNeID đã có độ phủ sóng rộng rãi. Trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng, eKYC đã bùng nổ theo quyết định 2345 từ Ngân hàng nhà nước, giúp các ngân hàng tối ưu chi phí và nâng cao trải nghiệm khách hàng.

5.2. Thách thức: Bên cạnh thành công, vẫn còn các thách thức về tỷ lệ kích hoạt VNeID, sự đồng bộ của hệ sinh thái tiện ích, và các lo ngại về an ninh, bảo mật dữ liệu cá nhân.

6. Giải pháp và Định hướng nâng tầm hệ sinh thái eKYC

Để khai phá thị trường tiềm năng trị giá hàng trăm triệu USD, cần một chiến lược tiếp cận đồng bộ.

6.1. Hoàn thiện hành lang pháp lý: Tiếp tục cụ thể hóa các quy định về chia sẻ và bảo vệ dữ liệu cá nhân để tạo môi trường pháp lý an toàn, minh bạch.

6.2. Nâng cao tối đa trải nghiệm người dùng: Trải nghiệm người dùng là yếu tố quyết định. Các giải pháp như FPT.eKYC với độ chính xác nhận diện khuôn mặt lên tới trên 98% chính là chìa khóa để thu hút và giữ chân người dùng.

6.3. Đẩy mạnh liên thông dịch vụ – Mở rộng sang các ngành tiềm năng: Thành công trong lĩnh vực ngân hàng là bước đệm để mở rộng sang các thị trường khác. Mục tiêu chiến lược là  mở rộng sang các lĩnh vực tiềm năng khác trên thị trường. Dựa trên các phân tích, các ngành có tiềm năng ứng dụng eKYC cao bao gồm:

Các lĩnh vực ứng dụng của Định danh số

• Y tế (Health): Định danh bệnh nhân, quản lý hồ sơ sức khỏe điện tử, kê đơn thuốc trực tuyến.
• Bảo hiểm (Insurance): Số hóa quy trình yêu cầu bồi thường, ký hợp đồng bảo hiểm từ xa.
• Chính phủ (Government): Cung cấp dịch vụ công trực tuyến, bỏ phiếu điện tử, quản lý thuế.
• Du lịch (Travel): Check-in sân bay, khách sạn không cần giấy tờ tùy thân, xác thực khách thuê xe.
• Thương mại (Commerce): Xác thực thanh toán an toàn, xây dựng chương trình khách hàng thân thiết.
• Viễn thông và Giáo dục: Đăng ký thuê bao mới, xác thực danh tính học sinh/sinh viên trong các kỳ thi.

6.4. Đặt an ninh và bảo mật dữ liệu làm ưu tiên hàng đầu: Xây dựng niềm tin là yếu tố then chốt. Việc đầu tư vào công nghệ chống giả mạo đa lớp, tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế sẽ giúp củng cố niềm tin của người dân và doanh nghiệp.

7. Tầm nhìn về một tương lai số toàn diện

Sự kết hợp giữa nền tảng CSDLQGDC của Chính phủ và hệ sinh thái giải pháp công nghệ của FPT IS đang tạo thành một động lực kép, sẵn sàng khai phá thị trường định danh điện tử Việt Nam với quy mô dự kiến vượt 460 triệu USD vào năm 2029.

Tầm nhìn tương lai là mỗi công dân sẽ sở hữu một “eID” duy nhất, cho phép họ truy cập mọi dịch vụ một cách an toàn và thuận tiện. Để hiện thực hóa tầm nhìn này, cần sự chung tay của Chính phủ trong việc hoàn thiện chính sách, các doanh nghiệp công nghệ như FPT IS trong việc cung cấp giải pháp ưu việt, và sự đón nhận tích cực từ toàn xã hội. Đây chính là con đường để Việt Nam kiến tạo một tương lai số thịnh vượng, an toàn và bền vững.