Pentest là gì? Toàn cảnh về kiểm thử xâm nhập

Pentest là một trong những phương pháp quan trọng giúp phát hiện và vá lỗ hổng bảo mật trước khi kẻ tấn công kịp khai thác. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu pentest là gì và toàn cảnh về quy trình kiểm thử xâm nhập để bảo vệ hệ thống thông tin một cách chủ động và hiệu quả.

1. Pentest là gì? Tại sao lại quan trọng trong bảo mật thông tin?

Dưới đây là khái niệm và lý do vì sao kiểm thử xâm nhập (Pentest) đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn thông tin cho hệ thống doanh nghiệp.

1.1. Khái niệm Pentest (Pen Testing)

Theo định nghĩa từ IBM, Pentest (Penetration Testing – Kiểm thử xâm nhập) là một bài kiểm tra bảo mật mô phỏng cuộc tấn công mạng nhằm phát hiện lỗ hổng trong hệ thống máy tính.

Pen tester là chuyên gia bảo mật thành thạo kỹ thuật ethical hacking – tức sử dụng công cụ và phương pháp tấn công mạng để phát hiện và khắc phục điểm yếu bảo mật, thay vì gây hại. Doanh nghiệp thường thuê pen tester để thực hiện các cuộc tấn công giả lập vào ứng dụng, mạng và tài sản số, nhằm tìm ra lỗ hổng nghiêm trọng và tăng cường phòng thủ.

Thuật ngữ ethical hacking (hack mũ trắng) và penetration testing (kiểm thử xâm nhập) đôi khi được dùng thay thế, nhưng vẫn có sự khác biệt. Ethical hacking là lĩnh vực bảo mật rộng hơn, bao gồm mọi hoạt động sử dụng kỹ năng tấn công/hack để cải thiện bảo mật hệ thống. Ethical hacker có thể thực hiện nhiều loại công việc khác nhau như: Kiểm thử xâm nhập, Phân tích mã độc (malware analysis), Đánh giá rủi ro bảo mật (risk assessment), Tư vấn chiến lược bảo mật tổng thể,…Pentest chỉ là một phần của ethical hacking.

1.2. Tại sao pentest lại quan trọng trong bảo mật thông tin?

Dẫn theo trang IBM, pentest đóng vai trò thiết yếu trong bảo mật thông tin khi giúp tổ chức phát hiện và xử lý các lỗ hổng trước khi bị khai thác. Cụ thể:

• Đánh giá toàn diện hơn quét lỗ hổng: Không chỉ xác định lỗ hổng, pentest còn mô phỏng tấn công thực tế để đo lường mức độ ảnh hưởng và khả năng khai thác.
• Phát hiện cả lỗ hổng đã biết và chưa biết: Kết hợp giữa tự động và thủ công, giúp phát hiện những điểm yếu mà công cụ quét tự động có thể bỏ sót.
• Hỗ trợ tuân thủ tiêu chuẩn bảo mật: Các chuẩn như PCI-DSS, ISO 27001, GDPR yêu cầu hoặc khuyến nghị thực hiện pentest để đảm bảo an toàn và tuân thủ pháp lý.

Ví dụ thực tiễn cho thấy vai trò của Pentest trong kế hoạch duy trì hoạt động

Dẫn theo trang InvenioIT, một minh chứng điển hình là vụ tấn công mạng vào hệ thống y tế quốc gia Ireland (HSE) năm 2021 – sự cố này đã gây gián đoạn nghiêm trọng và ảnh hưởng kéo dài gần một năm sau đó.

Tác động:

• 5 bệnh viện bị tê liệt, nhiều cơ sở ngoại trú đóng cửa.
• Hủy hàng loạt lịch hẹn; gián đoạn hệ thống trả lương cho 146.000 nhân viên.
• Thiệt hại ước tính hơn 100 triệu USD, ảnh hưởng kéo dài gần 1 năm.

Biện pháp khắc phục & vai trò của pentest:

• Ngắt kết nối 85.000 máy tính để ngăn mã độc lan rộng.
• Rà soát thủ công 2.000 hệ thống, cô lập thiết bị nhiễm độc.
• Sao lưu băng từ thiếu hiệu quả nếu không có giải pháp hỗ trợ.
• May mắn kẻ tấn công cung cấp khóa giải mã, giúp phục hồi nhanh hơn.

Bài học rút ra:

• Pentest định kỳ là yếu tố sống còn trong kế hoạch an ninh và duy trì vận hành.
• Giúp phát hiện lỗ hổng sớm, giảm thiểu gián đoạn, tăng khả năng phục hồi thực tế.

2. Ưu – Nhược điểm của pentest

Theo trang Black Duck, pentest giúp phát hiện và khắc phục lỗ hổng bảo mật hiệu quả, nhưng cũng có một số hạn chế nhất định. Dưới đây là các ưu – nhược điểm tiêu biểu.

3. Phân loại Pentest

Dưới đây là một số hình thức kiểm thử xâm nhập (pentest) phổ biến, được tổng hợp từ trang Black Duck, giúp doanh nghiệp lựa chọn phương pháp phù hợp với mục tiêu và phạm vi đánh giá bảo mật.

• Ứng dụng web (Web App Pentest): Kiểm tra lỗ hổng xác thực, quản lý phiên, logic nghiệp vụ trên các ứng dụng web.

• Ứng dụng di động (Mobile App Pentest): Phân tích ứng dụng và máy chủ liên quan để phát hiện lỗi mã hóa, xác thực, quyền truy cập.

• Mạng (Network Pentest): Đánh giá bảo mật hệ thống mạng: sai cấu hình SSL, dịch vụ quản trị không an toàn, rò rỉ truy cập…

• Đám mây (Cloud Pentest): Kiểm tra cấu hình, mã hóa, API, quyền truy cập và lưu trữ dữ liệu trên nền tảng cloud.

• Container (Container Pentest): Đánh giá container như Docker, Kubernetes – phát hiện lỗi cấu hình và lỗ hổng ở quy mô lớn.

• Thiết bị nhúng (IoT Pentest): Kiểm thử thiết bị như ô tô, thiết bị y tế, đồ gia dụng thông qua phân tích giao tiếp và kiến trúc.

• Thiết bị di động (Mobile Devices): Kiểm thử bảo mật ứng dụng và hệ thống trên thiết bị di động bằng kỹ thuật thủ công và tự động.

• API (API Pentest): Kiểm thử theo chuẩn OWASP API Top 10 – phát hiện lỗi xác thực, ủy quyền, rò rỉ dữ liệu…

• CI/CD Pipeline Pentest: Tích hợp kiểm thử bảo mật vào DevSecOps để phát hiện sớm lỗ hổng ngay từ giai đoạn phát triển.

4. Nên thực hiện pentest trong trường hợp nào? Tần suất Pentest phù hợp?

Dưới đây là một số trường hợp nên cân nhắc thực hiện kiểm thử xâm nhập cùng tần suất khuyến nghị.

• Sau thay đổi lớn: Khi triển khai hệ thống mới, cập nhật ứng dụng lớn, chuyển sang đám mây, hoặc sáp nhập, có thể phát sinh lỗ hổng mới.
• Theo định kỳ: Kiểm tra định kỳ đảm bảo an toàn liên tục. Tối thiểu 1 lần/năm, hoặc mỗi quý đối với ngành rủi ro cao.
• Sau sự cố bảo mật: Sau khi bị tấn công, pentest giúp xác nhận các lỗ hổng đã được xử lý và không còn rủi ro mới.
• Yêu cầu tuân thủ: Nhiều tiêu chuẩn (PCI DSS, SOC 2, HIPAA,…) yêu cầu pentest định kỳ hoặc sau thay đổi đáng kể.
• Trước khi ra mắt hệ thống/sản phẩm: Giúp phát hiện và xử lý các lỗ hổng trước khi sản phẩm chính thức hoạt động.
• Yêu cầu từ đối tác/hợp đồng: Một số hợp đồng yêu cầu pentest trước khi hợp tác hoặc định kỳ trong thời gian hợp tác.

Tần suất Pentest Khuyến nghị theo ngành:

5. Quy trình thực hiện pentest

Theo trang Black Duck, quy trình kiểm thử xâm nhập (pentest) mô phỏng hành vi của kẻ tấn công có chủ đích, thường bao gồm các bước sau:

• Bước 1 – Thu thập thông tin (Reconnaissance): Thu thập dữ liệu từ các nguồn công khai hoặc nội bộ để xác định bề mặt tấn công và lỗ hổng tiềm ẩn.
• Bước 2 – Quét (Scanning): Sử dụng công cụ để phát hiện các điểm yếu như cổng mở, lỗi bảo mật ứng dụng, lỗ hổng mã nguồn mở,…
• Bước 3 – Khai thác quyền truy cập (Gaining Access): Lợi dụng các lỗ hổng như SQL injection, phần mềm độc hại hoặc kỹ thuật xã hội để xâm nhập hệ thống.
• Bước 4 – Duy trì quyền truy cập (Maintaining Access): Giữ quyền truy cập đủ lâu để mô phỏng hành vi đánh cắp hoặc thay đổi dữ liệu, đánh giá mức độ rủi ro thực tế.

6. Chi phí thực hiện pentest

Chi phí kiểm thử xâm nhập không cố định mà phụ thuộc vào nhiều yếu tố như phạm vi, độ phức tạp và yêu cầu cụ thể. Doanh nghiệp cần hiểu rõ các yếu tố này để xác định chi phí thực hiện kiểm thử hiệu quả.

• Phạm vi kiểm thử: Kiểm thử một ứng dụng riêng lẻ thường rẻ hơn đánh giá toàn bộ hệ thống hoặc hạ tầng cloud.
• Loại hình kiểm thử: Black box thường chi phí thấp hơn white box do không cần nhiều thông tin nội bộ.
• Kinh nghiệm nhà cung cấp: Đơn vị uy tín, chuyên sâu thường có mức giá cao hơn – tương ứng với độ tin cậy và chất lượng đầu ra.
• Mức độ tùy chỉnh & báo cáo: Kiểm thử thiết kế riêng, báo cáo chi tiết, dễ hiểu và hành động được sẽ khiến chi phí cao hơn.
• Dịch vụ sau kiểm thử: Hỗ trợ đánh giá lại, khắc phục lỗ hổng hoặc tư vấn khắc phục lâu dài có thể phát sinh thêm phí.
• Cung – cầu thị trường: Giá tăng khi nhu cầu pentest tăng cao, thiếu chuyên gia, đặc biệt trong thời điểm có nhiều mối đe dọa mạng.

7. FPT IS – Thành viên của CREST cho Dịch vụ kiểm thử xâm nhập (Pentest)

Dịch vụ kiểm thử xâm nhập (Pentest) của FPT IS được tổ chức CREST công nhận đạt chuẩn quốc tế từ tháng 2/2023. FPT IS là doanh nghiệp duy nhất tại Việt Nam sở hữu đồng thời hai chứng chỉ uy tín: CREST cho dịch vụ Pentest và PCI.QSA cho tư vấn – đánh giá PCI DSS.

Năng lực Pentest nổi bật của FPT IS gồm:

• Chuyên gia giàu kinh nghiệm: Đội ngũ kỹ sư vượt qua 32 tiêu chí khắt khe từ CREST, từng triển khai nhiều dự án lớn trong và ngoài nước.
• Quy trình chuẩn hóa: Tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 9001, ISO 27001 và nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp.
• Uy tín thị trường: Được khách hàng lớn đánh giá cao, đạt điểm gần tuyệt đối từ CREST.
• Hạ tầng toàn cầu: Vận hành trung tâm giám sát ATTT quốc tế, hướng đến phục vụ 100 khách hàng toàn cầu và mục tiêu 30 triệu USD doanh thu vào năm 2026.
• Bắt nhịp xu hướng: Đáp ứng nhu cầu kiểm thử ngày càng cao trong các lĩnh vực trọng yếu như ngân hàng, chính phủ và công nghiệp.

Trở thành thành viên CREST không chỉ khẳng định đẳng cấp quốc tế của FPT IS trong dịch vụ Pentest, mà còn mở ra cơ hội kết nối với hơn 300 đối tác toàn cầu, nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh trong lĩnh vực an toàn thông tin.

Trong bối cảnh các mối đe dọa an ninh mạng ngày càng tinh vi và khó lường, kiểm thử xâm nhập (Pentest) đã trở thành một phần không thể thiếu trong chiến lược bảo mật thông tin của doanh nghiệp. Đây là công cụ giúp nhận diện lỗ hổng sớm, đánh giá khả năng phòng thủ thực tế, và đảm bảo hệ thống luôn sẵn sàng trước các rủi ro tấn công.

Với năng lực được khẳng định qua chứng chỉ CREST và PCI.QSA, FPT IS mang đến giải pháp Pentest linh hoạt, chuyên sâu, phù hợp với từng đặc thù doanh nghiệp, giúp tăng cường khả năng phòng thủ và bảo vệ hệ thống trước các mối đe dọa an ninh mạng ngày càng phức tạp. Liên hệ FPT IS TẠI ĐÂY ngay hôm nay để được tư vấn giải pháp Pentest chuyên sâu, đảm bảo an toàn cho hạ tầng CNTT và dữ liệu doanh nghiệp của bạn.