Thổi hồn di sản bằng công nghệ: FPT đồng hành cùng địa phương gìn giữ và khai thác di sản trong thời đại số

Từ bảo tàng số 3D đến kho dữ liệu số chuyên sâu về ngành văn hóa – hành trình FPT đồng hành cùng các địa phương không chỉ là câu chuyện về chuyển đổi số theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW, mà còn là nỗ lực trao cho di sản một cuộc sống mới trong không gian số, nơi quá khứ – hiện tại – tương lai được kết nối bền chặt qua từng pixel công nghệ.

Kết nối di sản bằng dữ liệu – bảo tồn văn hóa bằng công nghệ

“Một dân tộc không biết trân trọng lịch sử của mình là một dân tộc không có tương lai.” Lời dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến nay vẫn nguyên giá trị, đặc biệt trong kỷ nguyên số – nơi công nghệ vừa là phương tiện bảo tồn vừa là cầu nối đưa di sản đến gần hơn với cộng đồng.

Với khát vọng trao cho di sản một đời sống mới, FPT – trong vai trò đối tác công nghệ – đã và đang đồng hành cùng nhiều địa phương kiến tạo nên mô hình bảo tàng số 3D và kho dữ liệu số lĩnh vực văn hóa. Đây không chỉ là sản phẩm công nghệ, mà còn là giải pháp tổng thể giúp hiện thực hóa bài toán quản lý, bảo tồn, kết nối và khai thác giá trị di sản một cách sâu sắc và bền vững. một nhóm “kiến trúc sư công nghệ” tại FPT đã âm thầm kiến tạo nên một công trình đặc biệt: Bảo tàng số 3D – không gian kết nối giữa những giá trị trường tồn của quá khứ với nhịp sống số của hiện tại và khát vọng phát triển bền vững cho tương lai.

Giải pháp số hóa 3D di sản dành cho tỉnh, thành là một hệ thống toàn diện kết hợp công nghệ quét 3D, xử lý mô hình, quản lý dữ liệu và nền tảng tương tác số. Giải pháp giúp các địa phương tạo ra bản sao kỹ thuật số 3D độ chính xác cao của hiện vật, không gian trưng bày, công trình văn hóa – kèm theo metadata và dữ liệu quản lý đạt chuẩn – nhằm phục vụ công tác bảo tồn, quản lý, phục dựng và phổ biến di sản đến cộng đồng qua các trải nghiệm số như web 3D, thực tế ảo (VR), trưng bày tương tác, và trình chiếu hologram.

Sau khi số hóa, toàn bộ dữ liệu hiện vật – bao gồm mô hình 3D, ảnh 360, thông tin mô tả, lịch sử hiện vật – sẽ được tự động cập nhật vào Kho dữ liệu hiện vật bảo tàng tỉnh. Đây là bước quan trọng để hình thành Kho dữ liệu ngành văn hóa cấp địa phương, bảo đảm việc chuẩn hóa, lưu trữ và đồng bộ dữ liệu trên nền tảng số.
Hệ thống hỗ trợ kết nối liên thông để tích hợp toàn bộ dữ liệu này vào Kho dữ liệu số của tỉnh – góp phần hình thành hạ tầng dữ liệu dùng chung, phục vụ khai thác đa ngành và quản lý tập trung.
Từ đây, các hiện vật và không gian trưng bày vốn tồn tại ở dạng vật lý sẽ được chuyển đổi sang môi trường số, giúp khai thác và trình diễn di sản trên các nền tảng số hiện đại – từ bảo tàng ảo đến ứng dụng học tập và du lịch.

Từ hiện vật vật lý đến không gian ảo: Khi di sản bước vào thế giới số

Tại Bình Phước – một trong những địa phương đi đầu về ứng dụng chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng – FPT đã triển khai thành công hệ sinh thái công nghệ toàn diện, giúp bảo tàng tỉnh chuyển mình mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới:

Một hệ sinh thái công nghệ đồng bộ:

• Quét 3D Laser & Photogrammetry: Ghi lại từng chi tiết, hoa văn, màu sắc hiện vật với độ chính xác cao. Đây là nền tảng tạo ra bản sao số chất lượng, giúp phục dựng – nghiên cứu – bảo tồn lâu dài

• Công nghệ thực tế ảo VR360: Mở ra tour tham quan ảo, nơi người dân, học sinh hay du khách có thể “dạo bước” trong bảo tàng ảo, quan sát hiện vật từ mọi góc độ chỉ với một thiết bị thông minh có kết nối internet. Trải nghiệm chân thực, sinh động như đang hiện diện tại không gian trưng bày thật.

• Kho dữ liệu số hóa toàn diện: Kho dữ liệu số chuyên ngành: Lưu trữ hơn 4700 hiện vật (gồm 450 hiện vật 3D, 2700 ảnh 2D, 2500 hiện vật dạng 360, 100 ảnh 360 tạo trải nghiệm VR). Các dữ liệu này được tích hợp vào hệ thống CSDL văn hóa và kết nối với kho dữ liệu số của tỉnh.

FPT đồng hành cùng ngành Văn hóa: Trao cho di sản một cuộc sống số

Không đơn thuần là đơn vị cung cấp giải pháp, FPT xác định vai trò đồng hành lâu dài cùng các địa phương – đặc biệt trong lĩnh vực bảo tàng và lưu trữ văn hóa. Với năng lực công nghệ làm chủ từ đầu đến cuối (không phụ thuộc bên thứ ba), FPT đã mang đến những giải pháp tùy biến theo đặc thù địa phương, có khả năng triển khai nhanh, bền vững, phù hợp với cả quy mô lớn và nhỏ:

• Kho dữ liệu số chuyên sâu: Không chỉ lưu trữ, hệ thống còn chuẩn hóa, phân loại, và hỗ trợ khai thác dữ liệu hiện vật phục vụ nghiên cứu, giáo dục, truyền thông.
• Nền tảng akaVerse của FPT: Tạo ra nguyên liệu số như mô hình 3D, ảnh 360 chất lượng cao, phục vụ cho các ứng dụng tương tác hiện đại trong triển lãm, giáo dục, du lịch số.
• Tích hợp liên thông dữ liệu: Hệ thống được thiết kế để kết nối linh hoạt với các sở, ban, ngành – đặc biệt là Sở Khoa học & Công nghệ, Sở Văn hóa – Thể thao – Du lịch – Bảo tàng tỉnh, bảo đảm tính liên thông và khai thác dữ liệu liên ngành.

Không chỉ là việc hiện thực hoá tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW về chuyển đổi số, các dự án còn là biểu tượng của tinh thần “Make in Vietnam – Made by FPT”: công nghệ Việt, trí tuệ Việt, vì văn hóa Việt. Từ đó, bảo tàng số 3D mang lại nhiều giá trị nổi bật:

• Bảo tồn vĩnh cửu di sản: Thông tin, hình ảnh, cấu trúc của hiện vật được lưu trữ số hóa an toàn, vượt khỏi giới hạn thời gian và không gian.
• Mở rộng tiếp cận: Đưa di sản đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là giới trẻ thông qua trải nghiệm tương tác đa chiều, trực quan và dễ tiếp cận.
• Thúc đẩy du lịch và giáo dục: Tạo điểm chạm mới cho ngành du lịch địa phương và trở thành nguồn học liệu quý giá trong giáo dục lịch sử, văn hóa.

Kết nối quá khứ – hiện tại – tương lai bằng dữ liệu

Bình Phước và Tây Ninh hiện là hai địa phương tiên phong triển khai đồng thời cả “bộ đôi” giải pháp: kho dữ liệu số chuyên ngành văn hóa và bảo tàng số 3D. Việc kết hợp chặt chẽ giữa số hóa – lưu trữ – trình diễn không gian di sản trên môi trường số không chỉ nâng cao hiệu quả bảo tồn mà còn mở ra hướng khai thác giá trị văn hóa một cách sinh động, hiện đại.

Tại Trà Vinh, Ninh Thuận, Cần Thơ, Khánh Hòa…, FPT đang đồng hành xây dựng hệ thống Kho dữ liệu số một cách tổng thể, bảo đảm chuẩn hóa, phân loại và tích hợp liên thông dữ liệu giữa các ngành và Quốc gia.

Bảo tàng số 3D là sự kết hợp giữa công nghệ hiện đại và khát vọng gìn giữ di sản. Đây là thành quả của một hành trình bền bỉ, nơi công nghệ trở thành cây cầu đưa văn hóa từ “ghi nhớ” đến “trải nghiệm”, từ “bảo tồn” đến “phát huy”. Di sản Việt vì thế không còn bó hẹp trong không gian vật lý, mà vươn mình ra thế giới số – nơi lịch sử được đánh thức, sống động và lan tỏa từng ngày.

Di sản không còn nằm yên sau lớp kính trưng bày. Với sự hỗ trợ của công nghệ và dữ liệu, chúng bước vào một hành trình mới – hành trình kết nối quá khứ, hiện tại và tương lai trong không gian số.