Hành trình Net Zero của du lịch Việt Nam: Từ sáng kiến nhỏ đến khát vọng lớn

Phát triển du lịch xanh, du lịch bền vững là xu thế phải đi (Ảnh: Internet) 

Biến đổi khí hậu đang tạo áp lực chưa từng có, buộc mọi ngành kinh tế phải hành động để giảm phát thải khí nhà kính. Ngành du lịch – vốn được mệnh danh là “công nghiệp không khói” – thực tế lại để lại dấu chân carbon đáng kể, từ hàng không, khách sạn cho đến vận chuyển và dịch vụ đi kèm.  

Theo Ngân hàng Thế giới, năm 2022, Việt Nam đã thải ra khoảng 344 triệu tấn CO₂, đứng thứ 17 toàn cầu. Con số này cho thấy “dấu chân” của chúng ta đang in đậm hơn nhiều quốc gia trong khu vực, và việc kiểm soát ô nhiễm khí thải carbon trong du lịch không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu cấp thiết. 

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những mô hình du lịch Net Zero đã được triển khai tại Việt Nam, những khó khăn, thách thức trên hành trình giảm dấu chân carbon, cũng như tiềm năng phát triển trong tương lai. 

I. Các mô hình và sáng kiến đang được triển khai

1. Tour Net Zero & “hộ chiếu xanh”

Tour Net Zero là một sáng kiến mới mẻ tại Việt Nam, nơi toàn bộ hoạt động – từ di chuyển, lưu trú, ẩm thực cho đến trải nghiệm văn hóa – đều được thiết kế nhằm giảm thiểu tối đa dấu chân carbon. Mỗi hành động phát thải đều được tính toán và “bù đắp” thông qua các giải pháp xanh như trồng cây, sử dụng năng lượng tái tạo hay đầu tư vào dự án giảm phát thải, hướng tới trạng thái carbon “ròng bằng 0” (Net Zero). 

Khách du lịch sử dụng “Hộ chiếu xanh” trong chuyến đi của mình (Ảnh: Internet) 

Điểm nhấn độc đáo của mô hình này là “Hộ chiếu xanh” (Net Zero Passport) – một cuốn sổ nhỏ được trao cho mỗi du khách ngay khi bắt đầu hành trình. Không chỉ là kỷ vật, hộ chiếu xanh còn là lời nhắc nhở trực quan và đầy cảm hứng về trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với hành tinh. Du khách được khuyến khích ghi lại thói quen du lịch có tác động đến môi trường, đồng thời lựa chọn những hành động tích cực để giảm hoặc trung hòa phát thải, như hạn chế sử dụng nhựa, ưu tiên sản phẩm địa phương hay tham gia hoạt động trồng cây. 

Tác động và triển vọng của mô hình: 

– Khơi dậy nhận thức và trách nhiệm cá nhân: Du khách không chỉ đến để ngắm cảnh, mà còn trực tiếp trải nghiệm, ghi nhận và hành động vì môi trường. 

– Lan tỏa giá trị nhân văn: Tour Net Zero không chỉ dừng lại ở dịch vụ, mà nâng tầm thành một thông điệp cộng đồng – “Du lịch không chỉ là hưởng thụ, mà còn là chia sẻ và bảo vệ” (theo ông Võ Văn Phong, Giám đốc C2T). 

– Tiềm năng nhân rộng: Với truyền thông và quản lý phù hợp, mô hình này hoàn toàn có thể được triển khai ở nhiều địa phương khác, trở thành nền tảng cho xu hướng du lịch Net Zero trên phạm vi toàn quốc. 

2. Khuyến khích sử dụng phương tiện xanh

Một trong những giải pháp quan trọng để giảm phát thải trong du lịch chính là chuyển đổi phương tiện di chuyển. Nhiều điểm đến tại Việt Nam đã bắt đầu thí điểm sử dụng xe buýt điện, xe đạp điện và thuyền chạy bằng năng lượng mặt trời, thay thế dần cho các phương tiện truyền thống chạy bằng xăng dầu – vốn được xem là nguồn phát thải lớn trong ngành du lịch. 

Tại Quảng Ninh và Ninh Bình, du khách có thể di chuyển bằng xe điện để tham quan các quần thể hang động và khu bảo tồn mà không gây tiếng ồn hay để lại khói bụi. Ở Huế, dự án thí điểm thuyền du lịch chạy bằng năng lượng mặt trời trên sông Hương đã mang lại cho du khách trải nghiệm yên tĩnh, trong lành, đồng thời khẳng định cam kết mạnh mẽ của địa phương đối với phát triển du lịch xanh. 

Một du khách từng chia sẻ sau khi ngồi trên xe buýt điện vòng quanh đảo Cù Lao Chàm: “Cảnh biển trong xanh, gió mát, và không hề có mùi xăng xe – tôi thấy như mình đang thực sự du lịch trong một thành phố của tương lai.” Trải nghiệm ấy không chỉ tạo ấn tượng cá nhân, mà còn góp phần định hình kỳ vọng mới của du khách về một chuyến đi “xanh” trọn vẹn. 

Tác động và tiềm năng mở rộng của mô hình: 

– Giảm phát thải đáng kể từ hoạt động vận chuyển, vốn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng dấu chân carbon du lịch. 

– Nâng cao trải nghiệm du khách: chuyến đi trở nên yên tĩnh, gần gũi thiên nhiên và tạo cảm giác an toàn, thoải mái hơn. 

– Khả năng nhân rộng: nếu được hỗ trợ về chính sách và đầu tư hạ tầng, mô hình phương tiện xanh hoàn toàn có thể trở thành tiêu chuẩn mới cho các điểm đến du lịch bền vững tại Việt Nam. 

3. Tái chế và tận dụng tài nguyên địa phương 

Một trong những trụ cột của du lịch Net Zero là giảm thiểu rác thải và tận dụng tối đa nguồn lực địa phương. Thay vì phụ thuộc vào sản phẩm công nghiệp hay đồ nhựa dùng một lần, nhiều điểm đến tại Việt Nam đã thử nghiệm đưa tái chế và vật liệu bền vững vào hoạt động du lịch, vừa bảo vệ môi trường, vừa tạo dấu ấn văn hóa bản địa. 

Một sự kiện tiêu biểu diễn ra tại Xóm chài Tân An (Huế), nơi cộng đồng địa phương cùng các chuyên gia bàn về việc đưa vật liệu tái chế vào xây dựng và trang trí không gian du lịch. Những chiếc chai nhựa bỏ đi được biến thành đèn lồng rực rỡ, hay lưới đánh cá cũ được tái sử dụng làm vật dụng trang trí. Những chi tiết tưởng chừng giản dị ấy vừa giúp giảm rác thải, vừa tái hiện trọn vẹn tinh thần văn hóa chài lưới ven sông Hương. 

Một nghệ nhân tại sự kiện chia sẻ: “Thay vì vứt đi, chúng tôi biến những thứ cũ kỹ thành câu chuyện mới, để du khách khi đến Huế không chỉ ngắm cảnh, mà còn cảm nhận được tinh thần tái sinh của cộng đồng.”  

Tác động và tiềm năng mở rộng của mô hình: 

– Giảm rác thải nhựa và phế liệu, góp phần làm sạch môi trường tại điểm đến. 

– Tăng kết nối du khách – cộng đồng: mỗi sản phẩm tái chế mang một câu chuyện bản địa, đem lại trải nghiệm khác biệt và ý nghĩa. 

– Khả năng nhân rộng: với sự hỗ trợ về truyền thông và đào tạo, mô hình này có thể lan tỏa đến nhiều làng nghề, di sản văn hóa khác, biến “rác thải” thành tài nguyên giá trị cho du lịch Net Zero. 

4. Minh bạch phát thải trong du lịch 

a. Chày Lập Farmstay – Từ minh bạch số liệu đến hành động xanh

Tại Quảng Bình, Chày Lập Farmstay là một trong những điểm đến tiên phong của Việt Nam trong việc kiểm kê và công bố công khai lượng phát thải CO₂. Trung bình mỗi đêm lưu trú tại đây phát sinh khoảng 60 kg CO₂, tổng cộng hơn 443 tấn mỗi năm – một con số đủ để khiến cả doanh nghiệp và du khách nhận thức rõ ràng tác động môi trường từ những chuyến đi tưởng chừng nhỏ bé. 

Chày Lập Farmstay cùng hệ thống năng lượng mặt trời (Ảnh: Internet) 

Song song với việc công khai số liệu, Chày Lập triển khai nhiều giải pháp xanh: lắp đặt năng lượng mặt trời, hạn chế nhựa dùng một lần, xây dựng hạ tầng thân thiện môi trường và thiết kế trải nghiệm du lịch gắn liền với thiên nhiên cũng như sinh kế cộng đồng. Mô hình này thể hiện rõ tinh thần “sống chung với lũ”: thay vì chống lại thiên nhiên, người dân chọn cách hài hòa và tận dụng để biến rủi ro thành cơ hội phát triển du lịch bền vững. 

b. Oxalis Adventure – Hành trình hướng tới Net Zero 2030

Nếu Chày Lập đại diện cho sáng kiến từ cộng đồng, thì Oxalis Adventure lại là ví dụ điển hình của một doanh nghiệp du lịch quy mô lớn đi theo hướng Net Zero. Công ty đã phát động Dự án Net Zero, tiến hành kiểm kê phát thải toàn diện theo Scope 1, 2 và 3, với mục tiêu đạt Net Zero vào năm 2030. 

Để đảm bảo tính minh bạch và khoa học, Oxalis hợp tác với Intertek Vietnam nhằm đo lường chính xác phát thải, xây dựng chiến lược giảm và hướng tới chứng nhận Net Zero theo chuẩn quốc tế. Các giải pháp cụ thể bao gồm: chuyển đổi sang phương tiện điện, sử dụng năng lượng tái tạo, trồng rừng để bù đắp carbon, và phát triển các mô hình lưu trú chống chịu thiên tai như Tú Làn Lodge. 

Không dừng lại ở hoạt động nội bộ, Oxalis còn thành lập Oxalis Empowerment Center – trung tâm chia sẻ kiến thức và đào tạo về kiểm kê khí thải, lập kế hoạch giảm phát thải và ứng dụng Net Zero trong du lịch. Điều này giúp doanh nghiệp khẳng định vị thế không chỉ là người tiên phong, mà còn là “người dẫn dắt” trong hành trình chuyển đổi xanh của toàn ngành. 

Tác động và triển vọng của mô hình: 

– Xây dựng hình mẫu minh bạch và có trách nhiệm: Từ farmstay cộng đồng đến doanh nghiệp lớn, cả Chày Lập và Oxalis đều coi minh bạch phát thải là nền tảng để hành động và cải thiện. 

– Gia tăng giá trị thương hiệu và vị thế địa phương: Quảng Bình không chỉ nổi tiếng là “thủ phủ du lịch mạo hiểm”, mà còn đang nổi lên như “trái tim Net Zero” của du lịch Việt Nam. 

– Truyền cảm hứng cho toàn ngành: Những bước đi này gửi thông điệp rõ ràng: Net Zero không còn là khẩu hiệu, mà là chiến lược cạnh tranh dài hạn, buộc các doanh nghiệp lữ hành phải hành động nếu không muốn bị bỏ lại phía sau. 

II. Thách thức cần vượt qua

Dù đã có nhiều mô hình tiên phong được triển khai, hành trình tiến tới du lịch Net Zero ở Việt Nam vẫn gặp phải không ít rào cản. Những thách thức này nếu không được tháo gỡ sẽ cản trở tốc độ chuyển đổi xanh và khiến ngành du lịch khó đạt được những cam kết bền vững. 

– Chi phí cao và công nghệ hạn chế: Đầu tư vào công nghệ xanh, năng lượng tái tạo hay hệ thống đo lường phát thải đòi hỏi nguồn lực tài chính lớn. Đây là trở ngại đặc biệt với các doanh nghiệp vừa và nhỏ – vốn chiếm phần lớn trong ngành du lịch Việt Nam – khi họ khó cân đối chi phí giữa duy trì kinh doanh và áp dụng đổi mới xanh. 

– Thiếu cơ chế và chính sách rõ ràng: Hiện tại, các tiêu chí để đo lường và áp dụng Net Zero trong du lịch vẫn chưa thống nhất. Ngành rất cần một khung chính sách minh bạch, đi kèm ưu đãi và hỗ trợ cụ thể từ Nhà nước, cũng như sự đồng hành của các tổ chức quốc tế về vốn, công nghệ và đào tạo nhân lực. 

– Nguy cơ “bình mới rượu cũ”: Một số sáng kiến Net Zero hiện mới dừng ở mức truyền thông, chưa có sự khác biệt thực chất so với mô hình du lịch xanh truyền thống. Nếu thiếu cơ chế giám sát và đánh giá nghiêm túc, Net Zero có nguy cơ trở thành khẩu hiệu đẹp nhưng khó đi vào hành động, làm mất niềm tin của cộng đồng và du khách. 

III. Kết luận & Hướng đi tương lai 

Bất chấp những thách thức, Net Zero vẫn là con đường tất yếu để ngành du lịch Việt Nam phát triển bền vững và nâng tầm cạnh tranh trên bản đồ quốc tế. Đây không chỉ là lời cam kết bảo vệ môi trường, mà còn là cơ hội để tái định vị thương hiệu du lịch Việt Nam – một điểm đến xanh, có trách nhiệm và giàu giá trị nhân văn. 

Du lịch Net Zero là mục tiêu chung của ngành hướng đến trong tương lai (Ảnh: Internet) 

Để hiện thực hóa tầm nhìn này, cần có sự chung tay từ nhiều phía: 

– Chính phủ và Cơ quan quản lý ban hành chính sách rõ ràng, có cơ chế khuyến khích và hỗ trợ cụ thể. 

– Doanh nghiệp mạnh dạn đổi mới công nghệ, xây dựng sản phẩm xanh và minh bạch hóa dấu chân carbon. 

– Cộng đồng địa phương trở thành hạt nhân của các mô hình du lịch Net Zero, vừa gìn giữ bản sắc văn hóa, vừa tạo sinh kế bền vững. 

– Du khách thay đổi thói quen tiêu dùng, trở thành những “công dân xanh” trong từng chuyến đi. 

Chỉ khi tất cả cùng hành động, du lịch Net Zero mới thực sự trở thành hiện thực, đưa hình ảnh du lịch Việt Nam vươn xa với dấu ấn xanh – bền vững – có trách nhiệm trong mắt bạn bè quốc tế. 

Tài liệu tham khảo 

Bao Thien. (2025, March 31). Net Zero – hướng đi cho “trái tim” du lịch Quảng Bình. Net Zero Viet Nam. https://netzero.vn/net-zero-huong-di-cho-trai-tim-du-lich-quang-binh/ 

Lam Anh. (2024, October 13). https://netzero.vn/du-lich-viet-khoi-dong-hanh-trinh-giam-dau-chan-carbon/. Net Zero Viet Nam. https://netzero.vn/du-lich-viet-khoi-dong-hanh-trinh-giam-dau-chan-carbon/ 

Thien Huong. (2025, August 12). Làng du lịch “sống chung với lũ” và khát vọng “Net Zero.” Net Zero Viet Nam. https://netzero.vn/lang-du-lich-song-chung-voi-lu-va-khat-vong-net-zero/