VR/AR – Những lãnh đạo doanh nghiệp cần biết gì về VR/AR?

VR/AR là gì?

Thế giới ngày nay đang bị giới hạn về mặt vật lý; con người đang mở rộng không gian của mình hơn thông qua không gian ảo, nơi có thể mở rộng một cách vô hạn. Đây là lúc thuật ngữ Extended Reality – XR bắt đầu xuất hiện.

https://www.gao.gov/products/gao-22-105541

Thuật ngữ Extended Reality – XR miêu tả một nhóm các công nghệ được liên kết hoặc tích hợp các nội dung số (digital) với thế giới vật chất bên ngoài, trong đó bao gồm Thực tế ảo Virtual Reality (VR) Thực tế tăng cường Augmented Reality (AR) và Thực tế hỗn hợp Mixed Reality (MR).

Thực tế ảo Virtual Reality (VR) là một công nghệ chiếm lấy toàn bộ tầm nhìn của bạn để bạn nghĩ rằng mình đang ở một nơi nào đó khác. Công nghệ này thường đi kèm với một màn hình để đeo lên đầu được gọi là Kính thực tế ảo (VR Headset). Chiếc kính sẽ che đi hoàn toàn môi trường bên ngoài khi bạn đeo nó. Khi bật kính thực tế ảo, tấm hiển thị LCD hoặc OLED bên trong sẽ được khúc xạ bởi thấu kính để hoàn toàn bao quát tầm nhìn của bạn với bất cứ thứ gì đang được trình chiếu. Nội dung trình chiếu có thể là một trò chơi, một video 360 độ, hoặc một không gian ảo được sáng tạo ra. Về mặt trực quan, bạn sẽ được đưa tới bất cứ nơi nào kính thực tế ảo đặt cho bạn, và bởi bạn, thế giới bên ngoài được thay thế bằng một thế giới ảo. Một số thương hiệu Kính VR nổi tiếng là Meta Quest, Pico, và HTC.

Như cái tên của nó đã thể hiện, Thực tại tăng cường Augmented Reality (AR) là công nghệ tăng cường thế giới của bạn. Trong khi VR có thể thay đổi tầm nhìn của bạn, thì AR thêm vào những thông tin kỹ thuật số vào tầm nhìn của bạn. Bằng cách thêm những yếu tố này, người trải nghiệm AR có thể cảm nhận được một cách tự nhiên hơn khi đang tương tác với các nội dung ảo. Mặc dù Microsoft HoloLens và Magic Leap là kính AR, nhưng công nghệ AR thường được thấy trên các thiết bị di động như điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng. Những thiết bị này hoạt động như một ống kính để chèn lên những nội dung kỹ thuật số lên thế giới thực. Như VR, thì nội dung AR có thể là bất cứ thứ gì từ bộ nội thất, thú cưng ảo, trang sức hoặc thiết bị gia dụng.

Thực tế hỗn hợp Mixed Reality (MR) cũng có thể đặt nội dung vào thế giới thực bằng những hình thức giống như AR. Tuy nhiên, thay vì nội dung tĩnht, nội dung MR có độ tương tác cao hơn và phản hồi dựa trên môi trường xung quanh. Ví dụ như, quả bóng bạn ném vào tường sẽ biến mất xuyên qua tường trong AR nhưng trong MR quả bóng sẽ bật trở lại. Công nghệ MR thường bao gồm rất nhiêu kỹ thuật như Tái tạo cảnh 3D, Học máy và Thị giác máy tính để đạt được khả năng phản hồi đó.

Tại sao lại là VR/AR?

Hiểu được ý tưởng và khả năng của công nghệ VR/AR, chúng ta thấy rất rõ tiềm năng của chúng dưới dạng thức của 1 thế giới ảo vô tận.

Không gian không giới hạn: Thế giới ngày một trở nên đông đúc. Tuy nhiên con người vẫn cần rất nhiều không gian để làm việc, trưng bày và giải trí. Chúng ta sẽ không bị giới hạn bởi không gian vật lý trong thế giới ảo.

Sáng tạo vô hạn: Thế giới thức bị giới hạn bởi định luật Vật lý của Newton. Thế giới ảo có thể hiện thực hoá những ý tưởng mới mà bạn chỉ có thể có trong trí tưởng tượng của bản thân. Nếu bạn có thể nghĩ ra bất kỳ một ý tưởng mới điên rồ nào, hãy làm nó trong thế giới ảo.

An toàn với mô phỏng: VR/AR có thể tạo ra môt khung cảnh cực kỳ độc đáo trong thế giới ảo mà nó có thể được triển khai một cách an toàn tới người dùng. Điều này là kết quả của việc thế giới ảo có thể tạo ra một mô phỏng thường không thể có trong thế giới thật vì những yếu tố nguy hiểm đến tính mạng và độc hại.

Khả năng tái sử dụng: Vì đây là một thế giới ảo, không gian có thể được sử dụng nhiều lần mà không bị khấu hao . Những thiết bị và cơ sở vật chất thực có thể cẩn phải thay thế và nâng cấp theo thời gian. Nhưng không gian ảo có thể tồn tại vĩnh viễn, các thiết bị ảo hầu như không bị hao mòn.

Tài nguyên thường là một lượng hữu hạn. Bản thân việc có được thứ gì đó vô hạn đã là một chiến thắng to lớn đối với bất cứ ai. Đó là lý do tại sao các nhà khoa học và kỹ sư tiếp tục nghiên cứu và ứng dụng những công nghệ này vào ngày càng nhiều ngành công nghiệp và nhiều mục đích khác nhau.

Các ngành công nghiệp ứng dụng công nghệ VR/AR như thế nào?

HIện tại, VR/AR đang được sử dụng cho rất nhiều mục đích trong các ngành công nghiệp. Tại đây tôi xin đề cập tới 3 mục đích thường thấy:

1. Giáo dục và Đào tạo

Giáo dục là một trong những lĩnh vực nhận được lợi ích từ sự xuất hiện của công nghệ VR/AR. Trong 2020, khi dịch COVID-19 ập tới, các giáo viên bắt đầu tìm kiếm cách thức mới để tương tác và dạy học. Các buổi họp video và công cụ cộng tác trực tuyến đã dần trở nên phổ biến. Tuy nhiên, VR cho phép học sinh tận hưởng một trải nghiệm học tập thực hành toàn diện hơn. Các nhà tuyển dụng công nghiệp cũng có thể sử dụng VR/AR để nâng cao các buổi đào tạo nhân viên theo nhiều cách.

Nhà máy sản xuất có thể có nhân viên kỹ thuật đào tạo dây chuyền vận hành mới. Các nhà sản xuất xe ô tô có thể cung cấp chương trình đào tạo sửa chính những bộ phận xe của họ cho các thợ cơ khí. Các công ty máy bay có thể cung cấp bảo trì và đại tu cho VR vì chúng sẽ tốn ít không gian và thiết bị hơn. Lính cứu hoả được đào tạo trong môi trường cảnh vật thực rất khó để tái tạo lại và còn bao gồm những yếu tố nguy hiểm đến tính mạng. Các công trường xây dựng có thể cho người lái xe vận hành phương tiện ảo trước khi tới công trình.

Theo Allied Market Research, đào tạo và mô phỏng ảo có thị phần đáng giá 204.41 tỷ đô vào năm 2019 và được phỏng đoán sẽ lên đến 601.85 tỷ đô vào năm 2027, tăng trưởng với tỉ lệ CAGR là 13.7% từ 2020 đến 2027 [5].

2. Giải trí

Bạn sẽ bước vào một thế giới ảo khác khi bạn đeo vào chiếc VR headset. Vì VR thường che tầm nhìn của bạn, đôi khi não của bạn không thể phân biệt được thực và ảo. Sự đắm chìm trong đó là lý do tại sao VR lại tuyệt vời đến thế cho ngành giải trí – hãy tưởng tượng được ra ngoài không trung hoặc đi chơi cùng với một số nhân vật anime mà bạn chỉ có thể đọc trong truyện tranh.

Bằng cách sử dụng khía cạnh giải trí này, ngành Gaming nắm bắt được concept này rất nhanh chóng, theo sau đó là ngành âm nhạc với các concert và các màn trình diễn, sau đó là tới ngành thể thao.

Theo Grandview Research, thị trường thực tế ảo quốc tế được ước tính trị giá 59.96 tỷ đô trong năm 2022 và ước tính sẽ tăng trưởng CAGR 27.5% từ 2023 đến 2030 [3].

3. Trực quan hoá và Cộng tác

Do  tác động bởi dịch COVID, rất nhiều địa điểm không thể được tham quan. Đó là lý do VR/AR thể hiện thế mạnh trong khả năng trình bày trực quan, kể đến có tham quan từ xa, cộng tác ảo, thiết kế sản phẩm mới, và điều khiển robot hoặc phương tiện từ xa.

Bất động sản, du lịch, phòng trưng bày và các triển lãm có thể có khách tham quan trực tuyến qua không gian thực tế ảo VR. Các agency, văn phòng và freelance cũng có thể làm việc từ xa với khách hàng trong không gian thực tế ảo VR.

Làm sao để tạo ra trải nghiệm VR/AR?

Tạo ra một trải nghiệm VR/AR cũng tương tự như chơi một trò chơi vậy. Có nghĩa là toàn bộ quá trình là một công trình nghệ thuật. Quá trình này có thể khác nhau tuỳ theo từng trường hợp, tuy nhiên nó có thể được khái quát thành những phần sau:

1. Tạo tài nguyên (Asset Creation): Trong phần này, bạn cần tạo ra rất nhiều nguyên vật liệu, bao gồm thiết kế 3D, thiết kế 2D, thiết kế UIUX, thiết kế đồ hoạ, v.v. … Rất nhiều công cụ có thể được tham gia vào quá trình này. Đối với 3D, bạn có thể có Blender, Autodesk 3DsMax, ZBrush. Đối với 2D và thiết kế đồ hoạ, bạn có thể sử dụng Adobe Photoshop, Adobe Illustrator. Đối với thiết kế UIUX, Figma, Balsamiq thường được nhắc tới.
2. Lập trình logic: Sau khi đã tạo ra tài nguyên , bạn sẽ lập trình logic cho trải nghiệm của mình. Để tạo ra được logic này, thường bao gồm nhiều kiến thức về đồ hoạ 3D. Rất khó để có thể tạo ra những trải nghiệm VR/AR này từ đầu. Đó là lý do những kỹ sư thường sử dụng các Game Engine để hỗ trợ quá trình này. Có rất nhiều Game Engine trên thị trường, tuy nhiên phổ biến nhất kể đến là Unity Engine và Unreal Engine.
3. Triển khai lên nền tảng: Trải nghiệm VR/AR về mặt bản chất cũng là là một ứng dụng. Nó sẽ cần một nền tảng để triển khai. Những nền tảng này có thể là Máy tính PC , điện thoại di động thông minh hoặc kính thực tế ảo VR.

Thời gian triển khai của quá trình này phụ thuộc vào độ phức tạp của nội dung và số lượng tài nguyên cần cho trải nghiệm. Hiện tại, phần tốn thời gian nhất là tạo asset. Hãy tưởng tượng xây dựng một ngôi nhà trong thế giới ảo, bạn sẽ cần phải tạo mô hình 3D cho ngôi nhà, nội thất. Công sức để tạo ra những mô hình này có phần lớn hơn so với việc sắp xếp những mô hình này vào một ngôi nhà ảo. Kỹ sư, Nghệ sĩ 3D và Nhà thiết kế 3D thường sử dụng lại những nội dung này hoặc tạo tài nguyên đa mục đích để giảm thiểu  công việc tạo lại chúng, nhưng không phải lúc nào cũng như vậy. Đôi khi bạn phải làm nhiều hơn để tạo ra một mô hình 3D tinh tế.

Sự phổ biến của các ứng dụng VR/AR cũng dẫn đến việc các công ty và đại lý tuyển dụng nhiều người hơn trong lĩnh vực Thiết kế như 3D thường xuyên hơn. Ngoài ra, các vị trí kỹ thuật như Unity Engine/Unreal Engine Developer, nhà phát triển AR hiện đang được chú ý nhiều hơn.

Thử thách hiện tại trong VR/AR là gì?

Mặc dù có rất nhiều lợi thế và lợi ích, ngành VR/AR gặp một số những thách thức đang cản trở sự phát triển và áp dụng lan rộng của nó. Sau đây là một số thử thách đó.

VR Headset không được đủ thoải mái

Từ hệ thống VR đầu tiên vào năm 1962 [6], The Sensorama là một cỗ máy rất lớnnvà trông giống như một chiếc máy ATM. Hiện tại, kính thực tế ảo VR độc lập đã được đóng gói rất gọn gàng và nằm gọn trên đầu bạn chẳng hạn như Meta Quest 3 mới nhất. Tuy nhiên, mọi người vẫn thấy nó rất cồng kềnh và nặng nề. Nó vẫn chưa đủ thoải mái để người dùng thương mại có thể tận hưởng hết khả năng của chúng.

(Sensorama vào năm 1956)

(Meta Quest 3 năm 2023)

Với thiết kế công thái học và sự phát triển nhanh chóng của phần cứng và chip, VR headset dự kiến sẽ ngày càng nhỏ hơn đến mức mọi người có thể đeo thoải mái như một chiếc kính thông thường.

Thông số kỹ thuật vẫn còn rất nhiều thách thức

Không chỉ cồng kềnh mà chiếc kính này này còn bị hạn chế rất nhiều về mặt thông số kỹ thuật. Độ phân giải tuy tương đối cao nhưng vẫn chưa đủ tốt. Mọi người vẫn có thể gặp phải hiện tượng đau đầu và chóng mặt. Kính thực tế ảo VR cũng có thời lượng sử dụng khoảng 2-3 giờ, chưa đủ tốt để sử dụng trong các ngành công nghiệp với nhu cầu sử dụng dài hơn.

https://vr-compare.com/

*Thông tin này dựa trên thông báo và tin đồn, không phải thông số kỹ thuật thực tế

(Appe Vision Pro)

Apple Vision Pro là tai nghe MR được mong đợi nhất được công bố vào tháng 6 năm 2023. Nó được kỳ vọng sẽ có cảm biến tốt hơn, độ phân giải tốt hơn và khả năng theo dõi tốt hơn. Với thiết kế công thái học, Vision Pro sẽ tạo ra trải nghiệm người dùng tốt hơn và hỗ trợ người dùng trong quá trình chuyển đổi công nghệ này trong tương lai.

Giá tiền không phải dành cho tất cả mọi người

Kính thực tế ảoVR rẻ nhất bạn có thể mua trong năm 2023 là Meta Quest 2 với giá khởi điểm từ $299. Theo sau đó là giá tầm trung từ $500-$1500. Chiếc kính thực tế ảo đắt nhất là Vision Pro của Apple, trị giá $3500.

Mức giá này rất đắt so với trường hợp sử dụng mà nó mang lại cho người dùng thương mại hiện nay. Chính vì thế mà hầu hết các ứng dụng (trừ giải trí) đều được áp dụng cho môi trường chuyên nghiệp.

Doanh nghiệp có thể làm gì để thực hiện việc áp dụng?

Với tiềm năng của mình, công nghệ VR/AR chính là con đường đi tới tương lai. Tuy nhiên, những sự hoài nghi, chi phí và các trường hợp sử dụng hiện đang cản trở quyết định của lãnh đạo doanh nghiệp. Với tư cách là Nhà đổi mới trong doanh nghiệp, người lãnh đạo có thể đặt ra một số bước quan trọng để chuyển đổi dần dần và thận trọng như sau:

Xác định quá trình nào có thể được ảo hóa

Có nhiều quy trình trong các tập đoàn rất phức tạp và tiêu tốn nhiều nguồn lực. Nhưng hiện tại không phải tất cả các quy trình đều có thể phù hợp với công nghệ VR/AR. Bạn cần chọn ra một vài quy trình và thử dần dần các bước nhất định trong nhiều dự án Proof of Concept. Bằng cách này , bạn có thể dần dần đánh giá quá trình chuyển đổi của công nghệ mới này.

Thử các giải pháp nhỏ và nhanh chóng để thử nghiệm với PoC

Với nhiều cơ quan, nền tảng, giải pháp, các công ty có thể trải nghiệm công nghệ VR/AR một cách nhỏ gọn và nhanh chóng. Bằng chiến lược thắng nhanh hoặc thua nhanh hơn, bạn có thể dễ dàng định hình hoạt động kinh doanh hiện tại của công ty mình để phù hợp với công nghệ VR/AR. Ngoài ra, nó có tiềm năng tạo ra một thị trường kinh doanh mới cho công ty của bạn nếu bạn có thể tìm ra giải pháp phù hợp cho đúng vấn đề.

Tìm kiếm lời khuyên từ các chuyên gia trong lĩnh vực này

Ngành công nghiệp VR/AR là một lĩnh vực công nghệ tương đối mới. Việc tìm kiếm lời khuyên từ các chuyên gia trong lĩnh vực này có thể giúp bạn phân tích tốt hơn hoạt động kinh doanh hiện tại của mình và tìm ra lĩnh vực phù hợp để áp dụng công nghệ VR/AR. Việc đẩy nhanh quá trình xác định vấn đề cũng có thể giúp bạn rất nhiều trong việc áp dụng VR/AR vào doanh nghiệp của mình.

Ý chính

Công nghệ VR/AR là một ngành đang phát triển cực nhanh. Những lợi thế nhãn tiền và tiềm năng nâng cao, tối ưu và mở rộng cho doanh nghiệp hiện tại là rất lớn. Tuy tồn tại một số hạn chế, doanh nghiệp được khuyến khích nên tìm ra giải pháp phù hợp và ứng dụng vào đúng vấn đề để các công ty không quá thụt lùi về sau những công nghệ tiên tiến mới của thế giới.

Thế giới đang chuyển mình đến không gian vô tận của thực tế ảo.

Nguồn:

[1] https://www.gao.gov/products/gao-22-105541
[2] https://www.xrtoday.com/mixed-reality/the-top-6-industries-for-enterprise-ar-vr-in-2021
[3] https://www.grandviewresearch.com/industry-analysis/virtual-reality-vr-market
[4] https://www.mordorintelligence.com/industry-reports/virtual-reality-vr-market-in-education
[5] https://www.alliedmarketresearch.com/virtual-training-and-simulation-market
[6] https://virtualspeech.com/blog/history-of-vr
[7] https://vr-compare.com/
[8] https://www.apple.com/apple-vision-pro/

Bài viết độc quyền của Chuyên gia công nghệ FPT IS

Đỗ Sơn Tùng

Chuyên gia cao cấp

Công ty Hệ thống Thông tin FPT.