Kho di sản số tại Bảo tàng Bình Phước được xây dựng bằng công nghệ Việt từ FPT

Kho di sản số tại Bảo tàng Bình Phước được xây dựng bằng công nghệ Việt từ FPT

Hơn 4.700 hiện vật tại Bảo tàng Bình Phước vừa được số hóa, trong đó có hàng trăm mô hình 3D và không gian trưng bày ảo VR360. Giải pháp do FPT triển khai đang góp phần đưa di sản đến gần cộng đồng, hiện thực hóa bước tiến mới trong hành trình văn hóa số.

Từ chính sách quốc gia đến hành động cụ thể tại địa phương

Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang định hình lại mọi mặt của đời sống, Đảng và Chính phủ Việt Nam đã thể hiện quyết tâm chuyển đổi số mạnh mẽ thông qua các định hướng chiến lược – đặc biệt là Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 (Quyết định 749/QĐ-TTg) và Nghị quyết 57-NQ/TW về phát triển và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.

Một trong những trụ cột được nhấn mạnh là xây dựng xã hội số, thu hẹp khoảng cách tiếp cận số giữa các vùng miền, lĩnh vực – trong đó, di sản văn hóa được xác định là tài sản cần được bảo tồn, phát huy thông qua công nghệ.

Dự án số hóa Bảo tàng Bình Phước là một ví dụ điển hình về việc hiện thực hóa chủ trương lớn thành kết quả cụ thể, đưa chuyển đổi số văn hóa ra khỏi văn bản, tiến thẳng vào đời sống cộng đồng.

Khi di sản không còn bị giới hạn bởi không gian vật lý

Không gian trưng bày, những tủ kính, lối đi có giới hạn – đó là thực tế chung của hầu hết các bảo tàng địa phương. Việc tiếp cận di sản vẫn gặp nhiều rào cản: từ điều kiện đi lại, thời gian, đến khả năng lưu trữ và bảo tồn hiện vật vật lý.

Tại Bảo tàng Bình Phước, thay vì chỉ lưu giữ hiện vật theo cách truyền thống, một hướng đi mới đã được lựa chọn: số hóa toàn bộ kho hiện vật, kết hợp công nghệ trình diễn trực tuyến, nhằm phục vụ đồng thời cả công tác chuyên môn và nhu cầu tiếp cận của cộng đồng.

Từ bài toán bảo tồn đến giải pháp công nghệ

Thực tế không đặt câu hỏi “có cần số hóa hay không”, mà là làm thế nào để số hóa hiệu quả, khoa học, có tính bền vững.

Yêu cầu đặt ra là không chỉ chụp ảnh, quay phim, mà phải xây dựng một hệ sinh thái có khả năng tạo ra bản sao số chính xác, kết nối vào kho dữ liệu văn hóa địa phương và sẵn sàng liên thông với hệ thống dữ liệu quốc gia trong tương lai – đúng với định hướng phát triển chính quyền số, xã hội số được nêu tại Nghị quyết 57.

Hệ thống được xây dựng không đơn thuần là “chụp lại” hiện vật, mà là tạo nên một kho dữ liệu số, một hệ thống quản lý chuyên biệt cho ngành văn hóa – có thể quản lý, lưu trữ, tra cứu, kiểm kê, nghiên cứu, và đặc biệt là trình diễn bảo tàng trực tuyến.

Giải pháp do FPT triển khai bao gồm:

• Số hóa di tích bảo tàng ứng dụng các công nghệ:
  • Quét 3D và Photogrammetry: Số hóa chính xác hình dáng, màu sắc của hiện vật
  • Ảnh hiện vật 2D, ảnh 360
  • Công nghệ VR360: Tạo trải nghiệm bảo tàng ảo chân thực, nơi người dân có thể “đi dạo” qua không gian trưng bày bằng điện thoại hoặc máy tính
• Xây dựng hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu hiện vật và hình thành kho dữ liệu hiện vật, kết nối với kho dữ liệu ngành văn hóa và tích hợp vào kho dữ liệu số của tỉnh
• Khai thác và trình diễn không gian, hiện vật bảo tàng trên môi trường số
• Hình thành tour tham quan không gian trưng bày 3D, tích hợp công nghệ thực tế ảo (VR) và trình diễn tương tác, nhằm mang đến trải nghiệm trực quan và sống động như đang hiện diện tại không gian thực
• Triển khai Hệ thống quản lý bảo tàng, bao gồm toàn bộ quy trình nghiệp vụ: sưu tầm, thẩm định, lưu trữ, quản lý hiện vật trong kho. Mỗi hiện vật có thể được tra cứu đầy đủ thông tin: mô tả chi tiết, hình ảnh, lịch sử, vị trí, tình trạng – hỗ trợ hiệu quả cho công tác bảo tồn, tra cứu và kiểm kê hiện vật.
• Sản phẩm được FPT phát triển hoàn toàn, làm chủ từ thiết kế đến công nghệ, dựa trên các nền tảng công nghệ lõi như .NET Core, Python, React và Pannellum… Hệ thống đảm bảo tính bảo mật cao, đồng thời có khả năng mở rộng linh hoạt, đáp ứng tốt các nhu cầu phát triển trong tương lai.

Chỉ 3 tháng triển khai, hơn 4.700 hiện vật được “lên số”

Dự án được triển khai trong 3 tháng, ghi nhận kết quả số hóa ở quy mô rộng:

Không gian số, giá trị thật

Việc số hóa bảo tàng không chỉ là hoạt động kỹ thuật. Dự án đã tạo ra nhiều lớp giá trị cụ thể:

• Gìn giữ di sản: Mỗi hiện vật được lưu trữ dưới dạng số an toàn, không bị tác động bởi môi trường, thời gian
• Mở rộng khả năng tiếp cận: Người dân từ bất kỳ đâu có thể tham quan, tìm hiểu về di sản Bình Phước mà không cần di chuyển
• Hỗ trợ nghiên cứu, giảng dạy, truyền thông: Kho dữ liệu số trở thành tài nguyên dùng chung cho nhiều lĩnh vực
• Tạo nền tảng tích hợp và chia sẻ: Sẵn sàng kết nối vào hệ thống dữ liệu ngành văn hóa và hạ tầng số cấp địa phương

Một mô hình có thể nhân rộng

Dự án số hóa Bảo tàng Bình Phước không chỉ cho thấy hiệu quả thực tế, mà còn là mô hình khả thi để nhân rộng tại nhiều địa phương khác. Việc FPT làm chủ toàn bộ công nghệ giúp giải pháp triển khai nhanh, không phụ thuộc bên thứ ba, dễ tích hợp và bảo trì.

Trong hành trình thực hiện Nghị quyết 57 và Quyết định 749, số hóa lĩnh vực văn hóa – đặc biệt là bảo tàng, di tích – không còn là lựa chọn nên có, mà đã trở thành bước đi tất yếu. Đưa di sản “lên số” chính là cách gắn kết quá khứ với hiện tại, kết nối cộng đồng với giá trị truyền thống bằng công nghệ Việt, theo một cách hiện đại, bền vững và dễ tiếp cận hơn.